A. A. Kaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev

Vazifasi bo‘yicha kompyuterlami uch guruhga ajratish mumkin (1.3-rasm):


1.3-rasm. Vazifasi bo‘yicha kompyuterlami guruhlarga ajratish

• 
  universal (umumiy masalalarga mo‘ljallangan);
  
• 
  muammoga yo‘naltirilgan;
  
• 
  maxsuslashtirilgan.
  

Universal kompyuterlar juda turli muhandislik, texnik, iqtisodiy, matematik, axborot va shu kabi masalalami yechish uchun mo‘ljallangan.
Universal kompyuterlarning xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• 
  yuqori unumdorlilik;
  
• 
  ishlov benladigan axborotlarning turlarining ko'pligi: ikkilik, o‘nlik, belgilik - ular katta oraliqda o‘ zgaradi vaular yuqori aniqhkda ifodalanadi;
  
• 
  bajariladigan amallarining ro‘yxati keng, arifmetik, mantiqiy va maxsus;
  
• 
  tezkor xotira sig‘imi katta;
  
• 
  axborotni kiritish-chiqarish tizimi rivojlangan, turli xildagi tashqi qurilmalami ulashni ta'minlaydi.
  

Muammoga yo'naltirilgan kompyuterlar ancha tor doiradagi masalalami yechish uchun, odatda texnologik obyektlarni va jarayonlarni boshqarishga, nisbatan katta bo‘lmagan axborotlami

yig‘ish, qayd qilish va ishlov berishga, nisbatan murakkab boimagan algoritmlarga ishlov berishga mo‘ljallangan. Ularda universal komp- yuterlarga nisbatan apparat va dasturiy resurslari chegaralangandir.
Maxsuslashtirilgan kompyuterlar ma'lum darajada tor doiradagi masalalami yechish uchun yoki qat‘iy guruh funksiyalarni joriy etishga mo‘ljallangan. Kompyutemi bunday tor yo‘naltirilishi ularning tarkibini aniq maxsuslashtirishga imkon beradi, ishlashining yuqori unumdorligini va ishonchliligini saqlagan holda ularning murakkabligini va narxini jiddiy kamaytnish mumkin. Maxsus­lashtirilgan kompyuterlarga quyidagilarni kiritish mumkin, masalan, maxsus vazifalar uchun dasturlanuvchi mikroprotsessorlar; alohida murakkab bo‘lmagan texnik qurilmalarni va jarayonlami boshqa- rishning mantiqiy vazifasini bajaruvchi adapter va kontrollyorlar; hisoblash tizimlarining qismlarini moslovchi va ulovchi qurilmalar.
О ‘Ichami va hisoblash quvvati bo‘yicha kompyuterlami (1.4- rasm) quyidagi guruhlarga boiish mumkin:


1.4-rasm. 0‘lchami va hisoblash quvvati bo‘yicha kompyuterlami
turlarga ajratish.

• 
  juda katta (superkompyuterlar);
  
• 
  katta;
  
• 
  kichik;
  
• 
  juda kichik (mikrokompyuterlar).
  

Kompyuterlarning vazifalarim' bajarish imkoniyatlari quyidagi muhim texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari bilan bog‘liqdir:

• 
  tezligi (vaqt birligi oralig‘ida mashina bajaradigan o‘rtacha amallai' soni bilan o‘lchanadi);
  
• 
  kompyuter ishlov olib boradigan sonlarni razryadligi va ifoda- lanish shakli;
  
• 
  xotira turlari va barcha xotiralaming tezligi;
  

• 
  axborotlarni tashqi saqlash, almashish va kiritish-chiqarish qurilma turlari hamda texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari;
  
• 
  kompyuterlarning o‘zaro va qismlarini ulash hamda aloqa qurilmalarining turi va o‘tkazish xususiyatlari;
  
• 
  kopyuterlami bir vaqt oralig‘ida bir necha foydalanuvchi bilan ishlashi va bir necha dastumi parallel bajara olishi (ko‘p masalali);
  
• 
  kompyuterda ishlatiladigan operatsion tizimning turi va texnik-
  

iqtisodiy ko‘rsatkichlari; ■

• 
  dasturiy ta'minotning mavjudligi va vazifalarining imko- myatlari;
  
• 
  boshqa turdagi kompyuterlar uchun yozilgan dasturlami bajara olish imkoniyati (boshqa kompyuterlar bilan dasturiy moslashuv- chanligi);
  
• 
  mashina . buyruqlarining tarkibi va tizimi;
  
• 
  aloqa kanallariga va kompyuter tarmoqlariga ulanish imko­niyati;
  
• 
  kompyuteming foydalanishdagi ishonchliligi.
  

Yuqori da qayd etib o‘tilgan zamonaviy kompyuterlarning ba'zi qiyosiy ko‘rsatkichlari 1.1-jadvalda keltirilgan.