A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov

Ustav kapitali shakllanishida kiritiladigan aktivlar
Aksiyadorlik jam iyatlari ustav kapitalini shakllantirishni aks 
ettiruvchi buxgalteriya o ‘tkazmalari quyidagi ko‘rinishga ega:
15.1-jadval
Aksiyadorlik jamiyati ustav kapitalining shakllantirilishi
№
M uom alalar m azm uni
D ebet
Kredit
1.
R o ‘y x atd an o ‘tk azish p a y tid a ak siy ad o rlik ja m iy a ti 
u sta v k a p italig a t a ’sisc h ila m in g u lu sh lari b o 'y ic h a
q arzi (to ‘liq m iq d o rd a) ak s ettirildi
4 6 1 0
8310;
8320
2.
A k siy ad o rlik ja m iy a ti ak siy alarin i n o m in al qiym ati 
b o ‘y ich a so tilish i aks ettirildi
5010;
5110
4610
3.
A k siy ad o rlik ja m iy a ti ak siy alarin in g nom inal 
q iym atidan y u q o ri n a rx d a sotilishi (ak siy ala m in g
b irlam ch i em issiy asi c h o g 'id a farq) aks ettirildi
5010;
5110
8410
4.
A k siy ad o rlik ja m iy a ti u stav k ap italig a ulush h isobiga 
a k tiv lam in g k elib tushishi
0820; 
0830; 
1000 v a b.
4610
487

---

Korxona ta’sischilari tomonidan ustav kapitaliga o ‘z ulushlari 
hisobidan asosiy vositalarini kiritganda quyidagicha buxgalteriya 
yozuvlari amalga oshiriladi.
Asosiy vositalami ustav kapitalga kiritilishi AV-1 qabul qilish- 
topshirish dalolatnomasi rasmiylashtiriladi.
Debet 0800 - “Kapital qo ‘yilmalar”
Kredit 4610 - “Ustav kapitaliga ta’sischilaming ulushlari bo‘yicha 
qarzi” .
Asosiy vositalar foydalanishga berilgandan so‘ng esa quyidagi 
buxgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi:
Debet 0100 - “Asosiy vositalar”
Kredit 0800 - “Kapital qo‘yilmalar”.
Korxonaning ustav kapitaliga nomoddiy aktivlarning ulush sifatida 
kiritilishi 
hisobda 
ta ’sis 
bitimi 
va 
obyektning 
kirim-chiqim 
dalolatnomasiga asosan aks ettiriladi. Kelib tushgan obyektlar 
buxgalteriyada quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 0400 - “Nomoddiy aktivlar”
Kredit 4610 - “Ustav kapitaliga ta ’sischilaming ulushlari bo‘yicha 
qarzi”.
Korxona ta’sischilari tomonidan ustav kapitaliga ulush sifatida 
aylanma m ab lagiar ham kiritilishi mumkin. Buxgalteriya hisobi bu 
muomalalar moddiy ishlab chiqarish zaxiralarining turidan kelib chiqib 
tuziladi.
Debet 1010 - “Xomashyo va materiallar”
Kredit 4610 - “Ustav kapitaliga ta’sischilaming ulushlari bo‘yicha 
qarzi”.
Ustav 
kapitaliga 
tovarlar 
kiritish 
bo‘yicha 
muomalalar 
buxgalteriyada quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 2900 - “Tovarlar”
Kredit 4610 - “Ustav kapitaliga ta’sischilaming ulushlari bo‘yicha 
qarzi”.
Korxona muassislari qaroriga muvofiq ustav kapitaliga qo‘shimcha 
ulush sifatida tovar moddiy zaxiralar, pul va valyuta m ablagiari
488

---

kiritilishi mumkin. Q o‘shimcha badallar hujjatlarda rasmiylashtirilishi 
va buxgalteriya hisobida aks ettirilishi shart.
Aksiyadorlik jamiyatining ustav kapitali aksiyalaming nominal 
qiymatini oshirish yoki qo‘shimcha aksiyalami joylashtirish yo‘li bilan 
ko‘paytirilishi mumkin. Jamiyatning ustav kapitalini ko‘paytirish 
to‘g ‘risidagi va jam iyat ustaviga tegishli o ‘zgartirishlar kiritish haqidagi 
qarorlar aksiyadorlaming umumiy y ig‘ilishi tomonidan yoki, agar 
jam iyat ustaviga yoxud aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining qaroriga 
muvofiq jam iyatning kuzatuv kengashiga bunday qarorlar qabul qilish 
huquqi tegishli bo‘Isa, jam iyatning kuzatuv kengashi tomonidan qabul 
qilinadi.
Aksiyadorlik jamiyatining ustav kapitalini qo‘shimcha aksiyalami 
joylashtirish 
yo ‘li 
bilan 
ko ‘paytirish 
to‘g‘risidagi 
qarorda 
joylashtiriladigan 
qo‘shimcha 
oddiy 
aksiyalaming 
va imtiyozli 
aksiyalaming 
soni, 
ulami joylashtirish muddatlari 
va shartlari 
belgilangan b o iish i kerak.
Aksiyadorlik jamiyatining tegishli boshqamv organi tomonidan 
qabul qilingan qo‘shimcha aksiyalami chiqarish to ‘g ‘risidagi yoki 
aksiyaning nominal qiymatini oshirish haqidagi qaror jamiyatning ustav 
kapitalini ko‘paytirish to ‘g ‘risidagi qarordir.
Aksiyadorlik jamiyatining ustav kapitalini kamaytirish to‘g ‘risida 
qaror qabul qilinayotganda aksiyadorlaming umumiy y ig ilish i ustav 
kapitalini kamaytirish sabablarini ko ‘rsatadi va uni kamaytirish tartibini 
belgilaydi.