A. A. Abduazizov tilshunoslik nazariyasiga


NUTQ  TOVUSHLARINING TASNIFI



Download 3,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/436
Sana02.01.2022
Hajmi3,04 Mb.
#306737
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   436
Bog'liq
TILSHUNOSLIK NAZARIYASIGA kirish

NUTQ  TOVUSHLARINING TASNIFI
Odam  nutqi  har  xil  tovushlarga  juda  boydir.  Biroq  barcha 
tovushlami  ularning  artikulyatsion-akustik  xususiyatlarga  ko‘ra 
har xil turlarga  bo‘linadi.  Birinchi  navbatda,  tovushlami  unli  va 
undoshlarga  bo‘linadi.  Artikulatsion,  akustik  va  eshitib  his  eti­
lishi  hamda  tildagi  funksional  xizmati  jihatdan  unli  va  undosh 
tovushlar  o ‘rtasida  katta  farq  bor.
Artikulatsion jihatdan unli tovushlar o‘pkadan  chiqib  kelay- 
otgan  havoning  hech  qanday  to‘siqqa  uchramasdan  o‘tishi, 
aksincha,  undoshlar  talaffuzida  havo  oqimining  biror  to ‘siqqa 
duch  kelishi  bilan  izohlanadi.  Akustik  xususiyatlariga  ko‘ra 
unlilar  talaffuzida  havo  oqimi  kuchsiz  tebranishga,  aksincha, 
undoshlar  esa,  unlilarga  qaraganda  kuchli  tebranish  va  shovqin 
yordamida  hosil  bo'ladi.  Eshitib  his  etilishi jihatdan  undoshlar 
kuchli  shovqin  bilan  unlilardan  farq  qiladi.  Unlilar  esa,  musiqa


ohangiga  jo ‘r  bo‘la  oluvchi  mayin  ohangga  egadir.  Ko‘pincha 
jahon  tillarida  undosh  tovushlar  unlilardan  ko‘proq  uchraydi  va 
shu  tufayli  ularning  funksional  xizmati  ham  ko‘proqdir.  Odatda 
obyektiv borliqdagi  mavjud  narsa va hodisalarni har xil guruh va 
tiplarga  tasnif qilingandek,  nutq  tovushlarini  ham  artikulatsion- 
akustik  xususiyatlariga  ko‘ra  bir  necha  kategoriyalarga  bo'lina- 
di.
Yuqorida  ko‘rsatilgan  belgilari  asosida  nutq  tovushlari  unli 
va  undoshlarga  va  o ‘z  navbatida,  bular  ham  ayrim  guruhlarga 
bo‘linadi.  Quyida  unli  va  undosh  tovushlarning  tasnifini  ko‘rib 
o ‘tamiz.

Download 3,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   436




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish