ikkitadan a’zoga ega bo‘lgan shaklida tasnif etish ancha qulay-
dir. Shy tufayli ko‘p a’zoli oppozitsiyalami binar yoki dixotomik
(lotincha
dixotom iya —
“teng ikkiga bo‘lish” ma’nosida) holat
ga keltiriladi. Masalan, /b-d-g-x/ oppozitsiyasini /b-d/, /b -g/,
/b-h/, /d -g/, /d -h /, /g -h / binar oppozitsiyalariga bo‘lish
mumkin. Bunda fonemalaming farqlanuvchi va farqlanmovchi
belgilarini aniqlash ham osonlik tug‘diradi. Ba’zi fonologik
oppozitsiyalarda bir qancha fonemalar juft holda binar qilib
beriladi. Masalan, o ‘zbek tilidagi jarangli va jarangsiz belgiga
ega bo‘lgan undoshlar /p-b/, /t-d /, /f-v/, /s-z/, /sh-j/, /ch-dj/,
/x-/, /k -g/ ana shunday binar oppozitsiyalardir. Rus tilida
Do'stlaringiz bilan baham: |