A 17, sigma bo`glar-19, pi bog`lar-2ta

(
g
) + 
Q
1
 
→ 
X
+
 + 1
e
–
 
X
+
 + 
Q
2
 
→ 
X
2+
 + 1
e
–
 
X
2+
 + 
Q
3
 
→ 
X
3+
 + 1
e
–
 
Q
1
 
= 1 . 
i . 
E 
Q
2
 
= 2 . 
i . E
 
Q
3
 
= 3 . 
i . E
 
… > 3 .
 i . E
 
> 2 . 
i . E 
 
>
1 .
 i . E
 
A) Na 
–
 1e = Na
+
 (1.i.E) (ikkinchi ionlanish energiyasi juda katta bo`ladi)

 
B) Mg 
–
 1e = Mg
+
 (1.i.E) 
Mg
+
 - 1e = Mg
2+
 (2.i.E) 
C) Al 
–
 1e = Al
+
 (1.i.E) 
Al
+
 
–
 1e = Al
2+ 
(2.i.E)
 
Al
2+
–
 1e = Al
3+
 (3.i.E) 
D) Zn 
–
 1e = Zn
+
(1.i.E)
 
Zn 
–
 2e = Zn
2+
(2.i.E) 
Demak to`g`ri javob: 
A) Na bo`lar ekan 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
85 
40.
Quyidagi qator bo‘ylab metallarning
atom radiusi va kimyoviy faolligi qanday 
o‘zgaradi
?
𝐶𝑢 → 𝐴𝑔 → 𝐴𝑢
. 
A) kamayadi, kamayadi 
B) kamayadi, ortadi 
C) ortadi, kamayadi 
D) ortadi, ortadi 
 
Yechimi:
Bu savolni yechish uchun ushbu berilgan metallarni davriy jadvaldagi o`rnini aniqlab olishimiz kerak, 
ko`rib turibmizki bu metallar davriy jadvalda yuqoridan pastga qarab tartib bilan yo`nalgan. Biz 
bilamizki davriy jadvaldagi elementlarning atom radiuslari quyidagi yo`nlishda ortib borar edi, 
ko`rib turibmizki demak yuqoridan pastga qarab, elementlarning atom radiuslari ortib borar ekan, 
endi ularning aktivligi qanday o`zgaradi degan savolga quyidagi metallarning aktivlik qatori yani 
beketov jadvalidan javob topamiz,
bu jadvalda ko`rayapmizki
Cu
dan 
Au
ga qaraи
metallarning aktivligi kamayib borsa, 
Demak to`g`ri javob: 
C) ortadi, kamayadi
 
41.
0,3 mol 
X
2
-
ioni tarkibida 5,4 mol 
elektron bo‘lsa, 0,25 mol 
X
4+
zarrachasi tarkibidagi elektronlar 
sonini aniqlang. 
A) 12.04 
·
 10
23

B) 15,05 
·
 10
23
 
C) 18,06 
·
 10
23

D) 21,07 
·
 10
23

 
 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
86 
Yechimi:
Bu savolni yechish uchuqun quyidagi amallar ketma-ketligini bajaramiz, 
Demak to`g`ri javob: 
C) 18,06 
·
 10
23
 
ekan

 
42.
Vodorod va oltingugurtning ikki xil, kislorodning bir xil izotoplaridan foydalanib necha xil sulfat 
kislota molekulasini hosil qilish mumkin? 
A) 9
B) 6
C) 10
D) 12
 
Yechimi:
Bu savolni yechimi quyidagicha bo`ladi: 
Demak to`g`ri javob: 
B) 18,06 
·
 10
23
 
ekan 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
87 
43.
Oltingugurt izotopidagi neytronlar jami zarrachalarning 36 foizini tashkil etadi. Ushbu izotopdan 
foydalanib hosil qilingan 0,1 mol monoklinik oltingugurt massasini 
(𝑔)
hisoblang. 
A) 26,4
B) 20,4 
C) 27,2
D) 25,6

Yechimi:
Bu savolni yechish uchun monoklinik oltingugurt qanaqa uning formulasi S
8
, strukturasi quyidagicha, 
Demak uning molekulyar formulasi 
S
8
ekanligini bilgan holda undagi har bir oltingugurt atomining 
nisbiy atom massasini aniqlab olish uchuchun va keyingi bosqichdagi yechimni topish uchun quyidagi 
ketma-ketlikdagi amallarni bajaramiz, 
Demak to`g`ri javob: 
C) 27,2 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
88 
44.
Massa soni 16 va 
17 bo‘lgan izotoplardan
tashkil topgan kislorod elementining 
o‘rtacha nisbiy 
atom massasi 16,2 
ga
teng. 5,6 
l
(𝑛. 𝑠ℎ. )
molekular kisloroddagi 
16
O
izotopi sonini hisoblang. 
A) 0,1 · N
A

B) 0,2 
· N
A
 
C) 0,3 
· N
A

D) 0,4 
· N
A
 
Yechimi:
Bu misolni ikki hil usulda yechish mumkin, uning yechish usuli quyidagicha:
Ikkinchi yechish usuli esa quyida berilgan, 
Bu yerda 
𝒙 + (𝟏 − 𝒙) = 𝟏
 
𝑴𝒓 =
𝒏
𝟏
∙ 𝑴𝒓
𝟏
+ 𝒏
𝟐
∙ 𝑴𝒓
𝟐
𝒏
𝟏
+ 𝒏
𝟐
=
𝟏𝟔𝒙 + 𝟏𝟕(𝟏 − 𝒙)
𝒙 + (𝟏 − 𝒙)
=
𝟏𝟔𝒙 + 𝟏𝟕(𝟏 − 𝒙)
𝟏
= 𝟏𝟔, 𝟐
 
𝟏𝟔, 𝟐 = 𝟏𝟔𝒙 + 𝟏𝟕 − 𝟏𝟕𝒙 ⟹ 𝟏𝟔, 𝟐 = −𝒙 + 𝟏𝟕 ⟹ 𝒙 = 𝟏𝟕 − 𝟏𝟔, 𝟐 ⟹ 𝒙 = 𝟎, 𝟖
 
 
 
Demak to`g`ri javob: 
D) 
0,4 · N
A
 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
89 
45.
X
+5
zarrachasining elektron konfiguratsiyasi -[
Ne
] 3
s
2
. 
X
elementi hosil qilgan 21,3 
g
oddiy modda 
tarkibidagi atomlar sonini hisoblang. 
A) 4,816 
·
 10
23

B) 24,08 
·
 10
22 
C) 1,806 
·
 10
23

D) 36,12 
·
 10
22
 
Yechimi:
Bu savolni yechimini topish uchun nomalum element ionini aniqlab topishimiz kerak bo`ladi,
Demak bizga aniq bo`ldiki bu nomalum elementizmiz xlor ekan, endi savol shartida oddiy modda 
tarkibida qancha atom bor deyilayapti. Xlor oddiy modda hosil qilish uchun ikkita xolor atomi o`zaro 
birlashishi kerak bo`ladi. Yaniki xlor molekulasi haqida gap ketayapti. Savolda 21,3 g xlor molekulasi 
tarkibida nechta atom bo`ladi demoqchi keling endi shuni hisoblab topsak. 
Demak to`g`ri javob: 
D) 
36,12·10
22
 
46.
𝑋
𝑛
ioni tarkibidagi oxirgi elektron uchun kvant sonlar 
𝑛 = 3, 𝑙 = 1, 𝑚
𝑙
= 0, 𝑚
𝑠
= +
1
2
qiymatga 
ega. 
X
element davriy jadvalda 
3 −
davr, 
𝑉𝐼𝐼𝐴 
guruhchada joylashgan bo‘lsa, n ning
qiymatini toping. 
A) +1
B) +5
C) -1
D) +3
Yechimi:
Bu savolni yechish uchun kvant sonlar haqida tushunchaga ega bo`lishimiz kerak bo`ladi, bilamizki 
kvant sonlar bosh kvant son, orbital kvant son, magnit kvant son va spin kvant sonlardan tashkil 
topgan. Bizda savol shartida barcha kvant sonlar qiymati berilayapti bu degani o`sha ionnning 
elektron konfiguratsiyasini topsak bo`ladi degani, uning elektron konfiguratsiyasi quyidagicha 
topiladi etibor bering, 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
90 
Demak to`g`ri javob: 
D) +3 
47.
 
𝑿𝑶
𝟒
𝟐−
 
ionidagi jami elektronlar soni 50 ta bo‘lsa, 
X
 atomi tarkibida 
𝒎
𝒍
= 𝟎 𝒗𝒂 𝒎
𝒔
=
+
𝟏
𝟐
bo‘lgan eng ko‘pida nechta elektron mavjud?
 
A) 5
B) 6
C) 3
D) 4 
Yechimi:
Bu savolni javobinio topish uchun savolda aytib o`tilgan shartlarni etbordan qochirmasligimiz kerak, 
Agar bizda 
S
atomida 
𝑚
𝑙
= 0 𝑣𝑎 𝑚
𝑠
= +
1
2
ga javob beradigan 3 elektron bo`lsa, 
Demak to`g`ri javob: 
C) +3 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
91 
48.
Kremniy atomida 
𝑛
va 
𝑙
ning yig‘indisi
3, 
𝑚
𝑠
= +
1
2
bo‘lgan eng ko‘pida nechta
elektron mavjud ? 
A) 4
B) 2
C) 3
D) 9 
Yechimi:
Bu savolni yechimi quyidagicha bo`ladi: 
𝑛
va 
𝑙
ning yig‘indisi 3, 
𝑚
𝑠
= + 
1
2
bo‘lgan 
shartga demak 
eng ko‘pi
bilan 4 ta elektron bo`ladigan 
bo`lsa, 
Demak to`g`ri javob: 
A) 4 
49.
 
113 
𝒎𝒈
 radiy yemirilishidan 
(
𝑹
𝟖𝟖
𝟐𝟐𝟔
𝒂 ⇆
𝑹
𝟖𝟔
𝟐𝟐𝟐
𝒏 + 𝒙)
 olingan x zarrachaning 80 foizi aluminiy 
bilan ta’sirlashganda 
( 𝑨
𝟐𝟕
𝒍 + 𝒙 ⇆ 𝑺𝒊 + 𝑯
𝟏
𝟏
)
 qancha 
(𝒈)
 kremniy izotopi olinadi? 
A) 1,2 · 10
-2

B) 1,2 · 10
-3
 
C) 1,4· 10
-3

D) 1,4· 10
-2
 
Yechimi:
Bu savolni yechish uchun ushbu ma`lumotlarni eslab qo`yish foydadan holi bo`lmaydi. Esimizda 
bo`lsa moddalar massaning saaqlanish qonuniga bo`ysunar edi lekin yadro reaksiyalaridagi bo`lib 
o`tadigan jarayonlar bundan mustasno edi. Reaksiyaga kirishuvchi moddalar massasi reaksiya 
natijasida hosil bo`ladigan moddalar massasi yig`indisiga har doim teng bo`lar edi. Yadro reaksiyasida 
esa moddalar massasining saqlanish qonuni bo`ysunmaydi deyapmiz lekin shuni bilib qo`yishimiz 
kerakki yadro reaksiyasida ishtrok etgayotgan zarrachalarni tenglab olamiz doim. Shularni yodga olib 
o`tgan holda diqqatimizni savolning yechmiga qaratamiz, dastlab reaksiyada ishtrok etgan nomalum 
zarrachani aniqlab olamiz va reaksiya tengligiga ishonch hosil qlib yechimni topamiz, 

---

𝐵𝑒𝑟𝑑𝑖𝑚𝑢𝑟𝑎𝑑𝑜𝑣 𝑆ℎ𝑒𝑟𝑚𝑢ℎ𝑎𝑚𝑚𝑎𝑑 𝐾𝐼𝑀𝑌𝑂 + 99899 − 477 − 60 − 09
92