9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

ва 
сарфини яхши ёзган. Шуиингдек, фиқҳ (ислом 
қоиуншунослиги)дан анча хабардор; мантиқ, маъноларнинг баёни 
ва 

---

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
4
усулларидан ҳам бахабар. Ул зоти шариф риёзиёт фанининг барча 
тармоқларини мукаммал эгаллаган.
 
Улуғбек 1417 йил Бухоро шаҳрида, 1417—20 йилларда Самарқандда,
1432 йилда эса Ғиждувонда 
м а д
раса қурдирган. Бухородаги 
м а д р а с а д а р в о з а с и
пештоқига пайғамбар алайҳиссаломнинг: «Мусулмонларнинг барча эркак 
ва аёли илм олмоғи фарздир», деган хадислари ёзиб қуйилган. Мирзо 
Улуғбекнинг Ғиждувонда қурдирган мадрасаси улуғ авлиё Абдулхолиқ 
Ғиждувоний мақбараларининг қибла томонидадир. Нақл қилишларича, 
Абдулохолиқ Ғиждувонийнинг ҳужралари ўрнида бу мадраса бино 
қилинган экан.
 
Улуғбек расадхонаси (1424—1429) бутун Ғарбу Шарққа донг 
таратгандир. Унинг астрономияга оид «Зижи жадиди Кўрагоний» (1437) 
асари жаҳон тилларига таржима қилинган. Улуғбекнинг бу китоби 1685 
йил Оксфордда, 1853 йил Парижда, 1917 йил Америкада, 1943 йил 
Лондонда ва бошка жойларда босилиб чиққан. У «Тарихи арбаъ ва улус» 
(«Тўрт улуси тарихи») китоби ва мусиқага оид рисолалар муаллифидир. У 
ўз «Зичи»да 1018 юлдуз ҳолатиини тасвирлаган.
 
Улуғбек қурдирган мадрасаларда илоҳиёт билан бирга, илми ҳайъат, 
тиббиёт, риёзиёт, хандаса, тарих, жуғрофия, илми аруз каби дунёвий 
билимлар ҳам ўргатилган. Козизода Румий, Риёсиддин Жамшид, Алоуддин 
(Али Қушчи), Мавлоно Шамсиддин Муҳаммад ҳамда Мирзо Улуғбекнинг 
ўзи ушбу мадрасада мударрислик қилган.
 
Ғиёсиддин Жамшиднинг астрономияга оид «Зичи ҳоқоний», «Осмон 
карвони», математикага доир « Хисоб калити », «Доира ҳақида рисола», 
Қозизода Румийнинг «Арифметикага оид рисола», «Астраномиянинг 
моҳиятига доир изоҳлар», «Шакллар асосига шарҳ», «Синус ҳақида 
рисола»лари диққатга сазовордир.