9-sinf jahon tarixi fanidan

Abbosiylar hukmronligi. Kuchayib borayotgan bu norozilikdan Arab xalifaligining umaviylarga qo’shi hukmron tabaqalari unumli foydalanganlar. Ularning maqsadi umaviylar hukmronligiga barham berish edi. Umaviylarga qarshi kuchlarga Muhammad (s.a.v.)ning amakilari Abbosning avlodi Abul-Abbos Abgulloh rahbarlik qilgan. Xuroson va Movarounnahra Abu Muslim boshchiligida umaviylarga qarshi ko’tarilgan, qo’zg’olon hukmron sulola almashinuvida katta ahamiyatga ega bo’lgan. 750-yilda umaviylar sulolasi hukmronligi tugadi. Xalifalik taxtini Abul-Abbos Abdulloh egalladi. U xalifalik tarixida abbosiylar sulolasi hukmronligiga asos soldi. Abbosiylar sulolasi hokimiyatni rasman 1258-yilgacha boshqargan. Xalifalik poytaxti Damashqdan Bag’dod shahriga ko’chirildi. Bag’dod shahrini qurdirgan xalifa Mansur, Buyuk Karlga zamondosh va u bilan diplomatic aloqa o’rnatgan Horun ar-Rashid, ilm-fanga homiyligi bilan shuhrat qozongan al-Ma’munlar bu sulolaning mashhur xalifalari bo’lishgan.
Xalifalikning parchalanishi. IX asr oxiri - X asr boshlaridan boshlab Arab xalifaligining zaiflashish jarayoni tobora kuchaygan. Buning asosiy sababi qaram xalqlarning mustaqillik uchun kurashining avj olgani edi. Bu kurashga mahalliy hukmron tabaqalar boshchilik qilgan. Ulardan eng nufuzlilari o’zlarining sulolalarini vujudga keltira boshlaganlar. Oqibatda xalifalik parchalanib, birin­-ketin mustaqil davlatlar qaror topgan. Shulardan biri Mova­rounnahrdagi Somoniylar davlati edi. 1055- yilda saljuqiy turklar xalifalik poytaxti Bag’dod shahrini bosib oldi. Shu tariqa Arab xalifaligi amalda barham topdi. Abbosiy xalifa qo’lida diniy hokimiyatgina qoldirildi, xolos. 1258­-yilda mo’g’ullar istilosi oqibatida xalifaning diniy hokimiyati ham inqirozga yuz tutdi.


IV.O`tilgan mavzuni mustahkamlash: Mavzuga oid sanalarni izohlang:

632-yil	634-661-yil	634-644-yil
750-yil	1258-yil	1055- yil
661-750-yil	750-1258-yil	632-1258-yil