9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu

Darsning bosqichlari	Dars vaqti taqsimoti
Dars mazmuni
1	Tashkiliy qism	5 daqiqa	Salomlashish Davomatni tekshirish Ob-havoni aniqlash va uni kuzatish Shu kunning muhim yangiliklari bilan tanishish
2	Kirish	12 daqiqa	O’tilgan mavzuni o’zlashtirilganini tekshirish O’tilgan mavzuni mustaxkamlash
3	Asosiy qism	15 daqiqa	Mavzu: Janubiy Amerika va Karib dengizi va Atlantika okeani havzasi mamalakatlarining umumiy tavsifi Umumiy tavsif Hududi, geografik o’rni Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari
4	Mustahkamlash	daqiqa	Tarqatma materiallar, jadvallar va diagrammalar bilan ishlash O’z-o’zini baxolash Xaritalar bilan ishlash
5	Yakuniy qism	daqiqa	O’quvchilarni baxolash Uyga vazifa

Darsning maqsadi:

1. 
   ta’limiy: o’quvchilarga bugungi mavzu xaqida tushuncha berish
   
2. 
   tarbiyaviy: tabiat bilan do’stlashishga o’rgatish, dars davomida o’zaro xamkorligi, o’zgalar fel-atvorini xurmat ruxida tarbiyalash
   
3. 
   rivojlantiruvchi: o’quvchilarni erkin fikrlashga, muloxaza yuritishga o’rgatish, ijodiy izlanish ko’nikmalarini rivojlantirish
   

Dars usuli: no’ananaviy usulda
Dars jixozi: dunyo xaritasi, atlas xarita, jadvallar, yangiliklar
Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism.
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Honani darsga tayyorlash
   
3. 
   O’quvchilar davomatini aniqlash
   
4. 
   Ob-havoni aniqlash va uni kuzatish
   
5. 
   Shu kunning muhim yangiliklari
   

2. O’tilgan mavzuni so’rab baxolash.
3. Yangi mavzu bayoni.
4. Yangi mavzuni mustahkamlash.
5. Uyga vazifa.
O’tilgan mavzuni so’rab baholash:

1. 
   Kanadaning geografik o‘mini baholang.
   
2. 
   Nima uchun Kanada «Sakkizlik davlatlari» qatoriga qo‘shilgan?
   
3. 
   Kanada aholisining hududiy joylashishiga xos xususiyatlami belgilang.
   
4. 
   Kanada iqtisodiyotida nima uchun sanoat asosiy o‘rin egallaydi?
   

Yangi mavzu bayoni
Panama davlatidan janubda joylashgan barcha davlatlar hamda Karib va Atlantika havzasi mamlakatlari Janubiy Amerika, Karib dengizi va Atlantika okeani havzasi mamlakatlari deb ataladi. Ma’iumki, Amerika qit’asi kashf etilganidan so‘ng, ko‘p o‘tmay, Janubiy Amerika, asosan, Ispaniya va Portugaliya tomonidan bosib olingan va mustamlakalarga aylantirilgan edi.
XIX asr davomida Janubiy Amerikadagi ko‘pchilik davlatlar o‘z musta- qilliklarini qo‘lga kiritdilar. So‘nggi mustamlakalar XX asming 60—70-yillariga kelib ozodlikka erishdilar (Gvianadan boshqa). Endilikda bu mintaqada 12 ta mustaqil davlat va 1 ta (Gviana) mustamlaka mavjud. Karib va Atlantika havzasida esa mamlakatlaming umumiy soni 27 ta.
Janubiy Amerika, Karib va Atlantika havzasi mamlakatlari umumjahon geogmfik mehnat taqsimotida alohida o‘rin tutadi. Bu mintaqa mamlakatlari, rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar qatorida joylashgan.
Janubiy Amerikada 3 subregion ajralib turadi:

1. 
   Amazonka va La-Plata tekisliklari.
   
2. 
   And mamlakatlari.
   
3. 
   Karib havzasi va Atlantika okeanida joylashgan mamlakatlar.
   

Mintaqaning umumiy maydoni 18,0 mln. km² bo’lib, unda 451 mln. Kishidan ziyod aholi yashaydi. Shundan 17,8 mln. km² maydon va 401,3 mln. ga teng aholi Janubiy Amerikaga to‘g‘ri keladi.
Hududi, chegaralari, geografik о‘rni. Janubiy Amerikaning hududi Shimolda Panama davlat chegaralaridan boshlanib, janubdan to Olovli Yer orollarigacha cho‘zilgan.
Janubiy Amerika, Karib dengizi va Atlantika okeani havzasi mamlakatlarining gebgrafik o‘mi xususiyatlarini, asosan, ulaming Atlantika va Tinch okeanlari bilan o‘rab turilishi belgilaydi. Boliviya va Paragvaydan boshqa barcha mintaqa davlatlarining ana shu okean havzalariga tutashligi ulaming jahon bozorlari bilan bog‘lanishida muhim vosita bo‘lib xizmat qiladi. 1914-yilda qurilgan Panama kanali Janubiy Amerika va Karib havzasi mamlakatlari IGO‘ (Iqtisodiy-geografik o‘rni) ni keskin yaxshiladi.