9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu



Download 115,52 Kb.
bet5/22
Sana04.07.2022
Hajmi115,52 Kb.
#738784
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22
Bog'liq
9-sinf konspekt IV

Yangi mavzu bayoni
Afrika maydonining kattaligi bo'yicha Yevrosiyodan keyingi yirik materik. Materik maydoni 29,2 mln. km2, unga tegishli orollar bilan esa 30,3 mln. km2, bu yer quruqlik yuzasining 1/5 qismi demakdir. Orollaridan Madagaskar eng yirigi hisoblanadi. Hind okeanida joylashgan Sokotra, Zanzibar, Pemba, Mariya, Komor, Amirant, Seyshel, Maskaren (Mavrikiy, Reyunon va b.) va Atlantika okeanida joylashgan Madeyra, Kanar, Kabo-Verde, Bioko, San-Tome, Prinsipi, Vozneseniya, Avliyo Yelena, Tristan-da-Kunya orollari ham Afrikaga qaraydi. Hozirgi vaqtda Afrikada jami 58 ta mamlakat mavjud bo‘lib, shulaming ko‘pchiligi iqtisodiy qoloq mamlakatlardan iboratdir. Respublikalarning soni 52 ta, monarxiyalar 3 ta. G‘arbiy Sahroyi Kabir mamlakatining maqomi noma’lum.
Xrom, temir, maiganes, uran, mis, qalay, kobalt, oltin, platina, asbest, slyuda zaxiralari ulkandir. Materikning g'arbiy, markaziy va ayniqsa, janubiy qismlarida yirik olmos konlari mavjud. Afrika boksit va fosforitlaming zaxiralari bo'yicha dunyoda yetakchi o‘rinlami egallaydi.
Afrika suv resurslariga boy. Yillik umumiy suv oqimi 5 ming km3 dan ortiq, shundan 25% i Kongo, 10%i Zambezi hamda 6% i Niger daryolariga to‘g‘ri keladi. Nil daryosining yillik suv oqimi atigi 85 km3 ga teng, xolos.
Afrika aholisining soniga ko‘ra (1162 mln.) materiklar ichida Yevrosiyodan keyingi ikkinchi, uning o‘sish sur’atlari bo‘yicha esa birinchi o‘rinda turadi. Afrika aholisi yiliga bir necha million kishiga ko‘paymoqda. Aholining tabiiy o‘sish sur’atlari Markaziy, Sharqiy va C/arbiy Afrika mintaqalari hamda mamlakatlarida (Niger, Chad, Uganda, Malavi, Gvineya, Angola, Mali, Keniya, MAR va b.), ayniqsa, yuqori ko‘rsatkichlar bilan ifodalanmoqda. Mazkur mamlakatlarda tug‘ilish koeffitsiyenti 35 promilledan ham yuqoridir. Afrika o‘lim darajasining yuqoriligi va aholi o‘rtacha umr davrining pastligi bo‘yicha ham ajralib turadi. Umumiy o‘lim koeffitsiyenti 8—10 promilleni, bolalar o‘limi koeffitsiyenti esa 85 — 90 promilleni tashkil etmoqda. Aholining o‘rtacha umr ko‘rish davri 52 yoshdan oshmaydi.
Yirik, o‘rta va kichik shaharlar miqdori katta bo'lgan hududlar qatoriga Nil deltasi, Mag‘ribning dengiz sohili zonasi, Janubiy Afrika Respublikasi, Nigeriyaning Gvineya qo‘ltig‘i, Zimbabve, Zambiya va KDRdagi tog‘-kon sanoati rivojlangan rayonlar kiradi. Afrikada aholisining soni 1 mln. dan ortiq bo‘lgan 20 ga yaqin shahar mavjud. Qohira, Iskandariya, Keyptaun, Yoxannesburg, Lagos, Abijon, Kinshasa, Nirobi, Addis-Abeba, Jazoir, Kasablanka, Dakar shular jumlasidandir. Qohira, Yoxannesburg, Lagos va boshqa ba’zi yirik shaharlar atrofida aglomeratsiyalar shakllangan.
Afrikada uchta yirik din alohida o‘rin egallaydi. Shulardan mahalliy an’anaviy dinlar G‘aibiy va Markaziy Afrikada, islom dini Shimoliy, G‘arbiy va Sharqiy Afrikada, xristian dini Janubiy, qisman G'arbiy va Markaziy Afrikada hamda Efiopiyada tarqalgan.



Download 115,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish