|
9.2. Фирмаларни ривожлантиришнинг асосий омиллари
Фирма дастурини, стратегик мақсадларини ва унинг ривожланиш масалаларини тузишдан олдин, фирма шаклланган бозор тизимида ишлашини назарга олиш керак, шунинг учун корхона ўз фаолиятига таъсир қиладиган омилларни баҳолаши лозим.
Корхона фаолиятининг самарадорлиги ташқи муҳитни тўғри баҳолаш билан боғланган, фирма унга дарҳол таъсир этади. Ташқи омилларга жуда кўп сонли ва қуйидаги омиллар киради: давлатда бизнес ривожланишининг умумий сиёсий ва иқтисодий шароитлари, қонунлар, ахоли даромадларининг даражаси, унинг демографик тузилиши, қарздор корхоналарнинг молиявий аҳволи, фан ва техника тараққиёти, молия, кредит ва солиқ сиёсати, инфляция ва бошқалар. Бунда рақобат муҳити ва шундай ёки шунга ўхшаш товар ва хизматларга туғилган талаб даражаси ҳақидаги ахборот ҳам аҳамиятлидир. Рақобат ва рақобатчилар ҳақида тасаввур муҳим омиллардан биридир.
Кўпгина давлатлар компанияларининг тажрибаси шуни кўрсатадики, тармоқ ичидаги бозор рақобатининг доимий жадаллиги амалдаги 5 та асосий омилга боғлиқ:
*ушбу бозорга янги ишлаб чиқарувчилар кириб келиш ёки чиқиш эҳтимоллиги,
*бир товар ўрнига иккинчисини қўйиш хавф-хатари,
*истеъмолчининг харидорлилик қобилияти,
*мол билан таъминловчиларнинг қарзни тўлай олиши ва
*бозор қатнашчилари орасидаги рақиблиги.
Рақобатчиларнинг имкониятлари уларнинг кучли ва бўш томонларини аниқлаш нуқтаи назардан қаралади.
Ҳар бир йўл янги имкониятларни яратади.
Қиқартириш стратегиясини фирмалар камдан-кам ҳолатларда танлашади. Бунда мақсадлар аввалгидан пастроқ даражада белгиланади. Қисқартириш стратсгияси агар ёмонлашишга кучли интилиш пайдо бўлиб, ҳеч қайси чоралар уии ўзгартира олмаган ҳолларда ишлатилади.
Мураккаб стратегия барча айтилган стратетиялар бирик масидир.
Бундай стратегияга, одатда, бир неча соҳаларда фаолият кўрсатаётган йирик корхоналар риоя қилади. Булардан ташқари барқарорлик ва соғломлаштириш стратсгиялари хам мавжуд. Ҳар бир стратсгия зарур ҳисобланади. Ўз навбатида, улар ҳар хил муқобил вариантларга эга.
Шундай қилиб, ўсиш стратегияси қуйидаги йўллар билан амалга оширилади:
- ҳаракатларни кучайтириш (янги бозорга кириш, бозорнинг ривожланиши, географик экспансия);
- сингдириш ва олиш ҳисобидан диверсификациялаш;
- фирмалараро хамкорлик ва кооперация;
- ташқи иқтисодий фаолият. Барқарорлик стратегияси:
- тежаш;
- стратегик силжишларни назарда тутади. Соғломлаштириш стратсгияси:
- бошқариш тизимини кайта қуриш;
- молиявий қайта қуриш;
- маркетингни қайта қуришдан иборат.
Асосий стратегиялар умумий стратегиянинг вариантлари бўлиб, уларда товарнинг яшаш даври тегишли босқичлари, талаб ва технологиялари билан таққосланади.
Шундай қилиб, стратсгияни тузиш жараенини 4 та босқичга бўлса бўлади:
1. Айрим омиллар бўйича корхонанинг стратегик ўрнини аниқлаш (соҳа ва корхонанинг соҳадаги аниқ ўрни таҳлили).
2. Ички ва ташқи омиллари бир-бирига умумий таъсир қилишининг умумлаштирилган баҳоси (корхона ҳолатининг таҳлили).
3. Стратегик имкониятларни аниклаш.
4. Вужудга келган ҳолат ва корхонанинг вазифасига мос стратегияни ишлаб чиқиш.
Соханинг рақобат таҳлили қуйидагиларни назарда тутади:
- соҳанинг ихтисосини аниклаш;
- соха тараққиётининг харакатлантирувчи кучлари;
- рақобат кучларини бахолаш;
- соҳадаги рақиб бўлган корхоналар рақобат вазиятларининг баҳоланиши;
- энг яқин рақобатчилар ҳаракатларининг баҳоланиши;
- муваффақиятнинг асосий омиллари белгиланиши;
- соҳа тараккиётининг истиқболлари
Корхона аҳволннинг таҳлилига қуйидагилар киритилади:
1. Бугунги стратегиянинг баҳоланиши. Умумий кўрсаткичлар:
- бозор улушининг кўпайиши ёки камайиши;
- рентабелликнинг ўзгариши;
- соф фойда ҳажмининг динамикаси;
- капитал харажатларнинг ўрнини қоплаш;
- корхонанинг сотиш ва умуман, бозор ўсишининг тезлик даражаларнни солиштириш.
2. Корхонанинг ички кучли ва кучсиз томонлари бўйича вазиятлар ва хавфлар.
Корхонанинг кучли томонларини белгиловчи жихатлатларга унинг афзаллигн, юкори обрў, рақобат курашидаги тажриба, молиявий ресурслар, илғор технологиялар, яхши реклама, кучли бошқарув тизими ва бошқаларни киритиш мумкин.
Кучсиз томонларга аниқ стратегияшшг йўқлиги, эскирган асбоб-ускуналар, мутахассислар малакаси ва тажрибасининг қониқарсизлнги, сифатсизлнк, чегараланган ассортимснт, молиявий рссурсларшгаг йўқлигн ва бошқалар киради.
Вазиятлар — янги бозорларга чнкиш, харидорларнинг қўшимча гуруҳларн, тсгишли маҳсулотларни сотиш, рақобатчн вазиятларнни сусайтириш ва бошкалардир.
Хавфлар — кучли компанияларнинг сохага босиб кириши, бозор ўсиш даражасинннг пасайишп, ўрнини босувчи товарларни сотувлар ва ташқи савдо товарларинпнг кўпайиши, давлат томонидан тартибга солишнинг қаттиқлиги ва бошқалар.
3. Корхонанинг харажатларининг таҳлили.
Ўзининг ва ракрбатчнларшшг харажатлари таркибини солиштириш ўз харажатларннн мувофиқлаштиришнинг зарур боскичларини аниклаш ва корхонанинг стратегиясига киритишига пмкон берадп.
4. Корхонанпнг ракрбатбардошлигини аниклаш.
Корхонанн умумий бахолаш хар бир ракобатчини рейтннг баҳолаш билан кўшиб олиб борилади . Ракобатчиларнн устунлигп белгиланган вазиятларда шу устунликлардан фойдаланишга тўсқинлпк кнладиган холатларга барҳам берувчи чора-тадбпрларнп ишлаб чиқиш.
5. Корхонанинг стратегик муаммоларини аниқлаш.
Бугунги стратегияни жузъий ўзгаришлар билан амалга ошириш ёки уни қайта қуриб чиқиш корхона томонидан таҳлил асосида ҳал қилинади.
Олдиндан ўтказилган тахлил натижалари асосида аниқ бир стратегияни танлаш муайян тизимда шаклланиши лозим: хамма тадбирлар узоқ муддатли мақсад учун ишлаши ва функционал бўлинмалар нуқтаи назаридан бир-бири билан боғланиб, тўлдирилиб туриши керак. Ҳар бир стратегия муваффақияти асосида рақобат усулларини яратиш ва улардан фойдаланиб туриш лозим.
10 Мавзу: КОРХОНАДА ДИСПЕТЧЕРЛИК ВА ТЕЗКОР ТАРТИБГА
СОЛИШ
10.1. Ишлаб чиқаришни тсзкор бошқаришнинг мазмуни ва
моҳияти
10.2. Календар режалаштириш меъёрлари ва уларни ҳисоблаш усуллари
10.3. Диспетчерлик хизматининг функциялари
Do'stlaringiz bilan baham: |
