9-мавзу: хотира ва унинг асосий механизмлари

3. Хотиранинг физиологик асослари

Психологлардан А. А. Смирнов, П. И. Зинченколар ҳам хотира бўйича илмий-текшириш ишларини олиб бордилар, унинг янги қонунлари ва механизмларини очдилар, эсда олиб қолишнинг фаолият мақсадига боғлиқлигини ёритдилар, мураккаб материални эсда олиб қолишнинг оқилона усулларини кўрсатиб беришга мувофиқ бўлдилар.

Текширишларнинг кўрсатишича, инсоннииг нерв системаси алоҳида муддат сақлаш имкониятига эгадир.

Инсон мияси бир марта берилган қўзғатувчининг изини узоқ вақт аниқ сақлаши мумкиндир. Шуниси ажабланарлики, изларнинг аниқлиги вақт ўтиши билан йўқолмайди, балки у борган сари кучайиб боради.

Миянинг қўзғалишига таъсир қилувчи турли моддалар изларнинг сақланишига турлича «чуқурликдаги» таъсир қиладилар. Баъзилари 3-4 кун олдин ҳосил килинган кўникмаларни йўқотса, бошқалари изларнинг ҳосил бўлишига таъсир қилади.

• Миянинг қўзғалишига таъсир қилувчи турли моддалар изларнинг сақланишига турлича «чуқурликдаги» таъсир қиладилар. Баъзилари 3-4 кун олдин ҳосил килинган кўникмаларни йўқотса, бошқалари изларнинг ҳосил бўлишига таъсир қилади.
• Юқорида баён қилинган тадқиқотларнинг кўрсатишича, хотира сабабий боғланиш, яъни детерминатор ҳолати натижасида вужудга келади.
• Ташқи оламнинг, борлиқнинг, турмуш тарзининг бош мия катта ярим шарларининг пўст қобиғида хосил бўладиган образлари, тасвирлари, хоссалари тубдан йўқолиб кетмайди.

Мавзу юзасидан саволлар

1.Хотира ҳақида тушунча беринг.

2. Қандай хотира турлари ажратилади ва уларнинг ўзга хослиги нимада?

3. Хотиранинг қандай индивидуал фарқлари бор?

4. Қандай хотира назариялари ва қонунлари мавжуд?

Асосий адабиётлар:

1.Ибрагимов Х.И., Йўлдошев У.А., Бобомирзаев Х. Педагогик психология. Узб. Фан. Мил. Жамияти нашриёти. Т.: 2009

2. Иванов П.И., М.Е. Зуфарова. Умумий психология. Узб. Фан. Мил. Жамияти нашриёти. Т.: 2008

3. Каримова В.М. , Акрамова Ф.А. Психология. Маърузалар матни. Т.: 200

4. Каримова В. Психология. А.Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти. Т.: 2002.

5. Ғозиев Э. Умумий психология. М.Улуғбек номидаги ЎМУ. Т.: 2008