Xantaldan foydalanish
Xantal kukuni ilik suvda (40—45°S) efirli xantal moyini ajratib chikaradi, u
o`tkir kidga ega, yuqori nafas yullarining shillik kavatini kuzgatadi, kuz yosh
okishini, terida esa qizarish, achishish, ogrik va pufakchalar chikarishi mumkin.
Xantallar xantalli vannalar, xantalli urash va quruq xantal ko`rinishida ishlatiladi.
Efirli xantalli moy bilan ta
ʼ
sirlantirish terining zarur sokasiga qon qo`yilishi va
ichki a
ʼ
zolar qon tomirlarining reflektor kengayishi va ogrikni koldiruvchi ta
ʼ
sirni
keltirib chikaradi. Xantalni ishlatish vaqtida asoratlarning oldini olish uchun yuqori
nafas yullari va kuzning shillik kavatini e^tiyot qilish, teriga ta
ʼ
sirini 10—15
dakikaga cheklash, xantal koldiklarini suv bilan yuvib tashlash zarur.
Monelik xrllari: teri kasalliklari. Xantalli muolajalar uchun kaynab turgan va
issiq suvni ishlatish mumkin emas, chunki u xantal fermentini buzadi, oqibatda
xantal moyining ajralishi ruy bermaydi. Uzok vaqt saklanganda xantal uz faolligini
yukotadi.
Muolaja. Xantalma qo`yish
Samarasi: terining ta
ʼ
sirlanishi, ogrik kamayishi, chalgituvchi ta
ʼ
sir.
Ko`rsatmalar:
nafas
a
ʼ
zolari
kasalliklari,
miozitlar,
nevralgiyalar,
operakiyadan keyingi noxush hidllarning oldini olish.
Monelik kollari: teri kasalliklari, gipertermiya (tana harorati 38° dan
yuqori), xantalning efir moyini kupgarolmaslik, teri sezuvchanligining pasayishi,
xavfli usmalar, upkadan qon ketish.
Tayyorgarlik: bemorga muolajaning mokiyatini tushuntiring.
Jihozlar: xantalmalar (xantal kogozdan tuqilmasligi kerak), lotok, ilik suv (40—
45°S), dokali salfetka, usimlik moyi, sochiq, adyol. Bemorning kolati: bemor
yotkiziladi.
Bajarilishi:
1. Xantalma qo`yiladigan joyga ilikyog surting. Yuqori sezuvchanlikda
xantalma ostiga moy surtilgan dokali salfetkani yoki suvda ho`llangan papiros
KOROZINI qo`ying. Xantalmani gazeta ustiga qo`yish mumkin emas.
2. Xantalmani suvda qo`llab oling (5—7 sek.) va xantalma tomoni bilan
teriga makkam qilib qo`ying.
3. Bemorni sochiq, adyol bilan yopib qo`ying. Muolaja davomiyligi ,, , . ..
5—15 minut (teri qizarguncha va achishish kisei paydo bulguncha).
4. Xantalmani yechib oling, terini ilik suvda ho`llangan satfetka bilan artib
tashlang, kuritib arting, bemorni issiq qilib urab qo`ying, dam olish va tinchlikni
ta
ʼ
minlang.
Mumkin bo`lgan asoratlar: teri kuyishi, allergik reaksiyalar, xantalmalar bir
joyga qo`yilganda teri pigmentakiyasi.
Xantalmani uy sharoitida tayyorlash mumkin. Buning uchun 1 osh
koshikxantalga 1 osh koshik buvdoy uni kushiladi, sekin aralashtirib, butkasimon
massa kosil bulguncha issiq suv (40—45°S) qo`yiladi; efirxantalli moy kosil
bulguncha yopik idishda 10 minut ushlab turiladi. Butkani 0,5 sm kalinlikda ikki
kavat doka ustiga surtiladi, ustidan bir kavat mato yoki KOFO3 yopiladi va teriga
bopgama qo`yiladi. Uy xantalmasi fabrikada ishlab chikarilgan xantalga nisbatan
kuchlirok bo`lganligi sababli teri qo`yishining oldini olish uchun uz vaqtida yechib
olish zarur.
Xantalli oyoq vannasi yuqori nafas yullarining yalliglanishi, gipertoniya
kasalligi, shamollashda o`tkaziladi. Vanna harorati 40—45°S, davomiyligi 20—30
minut, qon kentrakiyam 100 gramm xantalga bir chelak suv kushiladi. Vanna
vaqtida bemor kurpaga uralib utiradi. Vanna tugagandan so`ng bemorning
oyoqdari ilik suv bilan yuviladi, artiladi, bemor o`ringa yotkiziladi.
Xantalli urash xuddi xantalli vannalardagi Ko`rsatmalar buyicha o`tkaziladi.
Xantalning ilik eritmasida (bolalar uchun qon kentrakiya 30 g, kattalar uchun 100 g
1 litrga) sochiq ho`llanadi, siqib olinadi va badanning kerakli joyiga o`raladi.
Bemorning usti issiq qilib o`raladi. 10—15 dakkkadan keyin sochiq olib
tashlanadi, teri ilik suv bilan yuviladi, quruq qilib artiladi, bemorning usti adyol
bilan yopiladi.
Xantalli kompress xantalli urash kabi tayyorlanadi, birok xantalli eritmada
bir necha kavat qilib buklangan bir parcha mato qo`llanadi, siqib olinadi, kasal
joyga qo`yiladi, ustidan kleyonka yoki mumlangan KOFO3, so`ng ra sochiq
yopiladi va bemor kurpaga o`raladi. 10-15 dakikadan keyin kompress yechiladi,
teri yuviladi, artiladi, terining qizargan joylariga vazelin surtiladi va bemor issiq
qilib o`raladi.
