9-маъруза. Сельсин датчик ва сельсин приемниклар сельсинлар

Индикатор режимида сельсинларнинг ишлаши
Бурилишни масофага узатиш учун оддий синхрон алоқа тизими иккита бир ҳил (қабул қилувчи ва датчик) сельсинлардан ҳамда алоқа тармоғидан иборат бўлади (9.3-расм). Ҳар икала сельсинларнинг қўзғатиш чулғамлари бир фазали ўзгарувчан токка уланган. Қабул қилувчининг снхронловчи чулғам фазаларининг А,B,C учлариалоқа тармоғи орқали датчининг снхронловчи чулғам фазаларига уланган.

9.3-расм. Синхрон алоқанинг индикеторли тизими

Селсинларнинг қўзғатиш чулғамидаги ва ўзгарувчан токлар ва магнит оқимларини ҳосил қилади. Магнит оқимлари эса сельсинларнинг синхронизация чулғамларида ҳамда электр юритувчи кучларни индукциялайди. У ёки бу фаза чулғамидаги ЭЮКнинг қиймати унинг қўзғатиш чулғамига нисбатан жойлашганлик ҳолатига бўғлиқ бўлади. Агар датчик ҳамда қабул қилгичнинг синхронлоқчи чулғамлари фазалари бир ҳил бўлса, уларни бирлаштириб турувчи тармоқда бир ҳил қийматли, қарма-қарши томонга йўналган ЭЮКлар ҳосил бўлади. Бу ЭЮКлар бир бирини мувозанатлайди, натижада алоқа тармоғида ток ҳосил бўлмайди. Сельсинларнинг бу ҳолати мос ҳолат деб номланади.
Агар датчикнинг роторини буриш билан мос ҳолатдан фарқли бурчакка ўзгартирилса, бир номли синхронлаш чулғамларида индукцияланаётган ЭЮКлар мувозанати бузилади. Шунинг ҳисобига синхронлаш чулғамларида ва алоқа тармоғида токлар юзага келади. Натижада бу токларнинг қўзғатиш чулғамларидаги магнит оқими билан таъсирланиши ҳисобига датчик сельсинда қандай буровчи момент ҳосил қилинган бўлса, қабул қилувчи сельсинда ҳам худди шундай буровчи моментни ҳосил қилади ва тизим яна мувозанат ҳолатига келиб қолади. Қабул қилгич ҳамда датчикнинг роторига таъсир қилаётган буровчи момент қиймат бўчича тенг, йўналиш бўйича эса қарама-қарши бўлади.
Сельсин датчикнинг ротори бурилишдан сўнг одатда тормозланади. Сельсин-қабул қилгич ишлаб чиққан синхронланувчи моментнинг қиймати тизим сельсинларининг параметрлари ҳамда бурилиш бурчагининг мос холатдан оғишига боғлиқ бўлади.
Индикатор режимида сельсинларнинг ишлаш аниқлиги. Синхрон алоқа схемаларида ишлайдиган сельсинларга қўйиладиган асосий талаб уларнинг ишлаш аниқлиги ҳисобланади. Ишлаш аниқлиги сальсин-қабул қилгич билан бир қаторда сельсин-датчикнинг ҳам ишлаш аниқлигига боғлиқдир. Индикатор режимида сельсин-қабул қилгичнинг ишлаш аниқлиги билан ҳарактерланади. У қабул қилувчи роторининг ҳолат датчиги роторига нисбатан битта айланишда мос ҳолатдан максимал мусбат ва максимал манфий оғишлар йиғиндисининг ярми сифатида аниқланади:

Статик режимда ҳатолик датчик роторини соат стрекласи бўйича 360 га буриш билан аниқланади. Ҳатоликни ўлчаш талабга кўра ёки узлуксиз (асбоблар ёрдамида) ёки қадамма қадам ўзгартириб бориш орқали амалга оширилади.

ҳатоликнинг қийматига кўрастатик режимла “бирга-бир” ишлашда индикаторли сельсин-қабул қилғичлар тўртта гуруҳга ажратилади: 1-класс – дан кичик; 2-класс – дан катта бўлмаган; 3-класс – дан катта бўлмаган; 4-класс – дан катта бўлмаган.
Сельсин-қабул қилгичнинг ишлаш аниқлигига бир қанча омиллар таъсир кўрсатади:
нисбий синхронизацияланувч момент - га буриш учун зарур бўладиган момент;
қабул қилувчининг валидаги қаршилик моменти (одатда қабу қилувчининг ишқаланиш моментидан иборат бўлади );
сельсиннинг сифат омили – нисбий синхронизацияланувчи моментнинг ишыаланиш моментига нисбати ( );
магнит ва электрик носимметрия;
роторнинг дисбалланси;
тезланиш вақти;
иш режимида селсин-датчикларнинг ишлаш аниқлиги.