8-тема: Сиясий философиялық ағымлар ҳәм сиясий идеология

Слайд-схема № 1



Слайд-схема № 2

Сиясийлықтың избе-из әмелге асыўы сапалық ўақыт (заман) менен характерленеди, бунда сиясий қубылыслардың қашан ҳәм қандай избе-изликте әмелге асыўы оның тарийхый әҳмийетин, мәнис-мазмунын белгилейди.


Слайд-схема № 3

Сапалық кеңисликти көбине “география” (грекше – жерди сүўретлеў) деп те атайды. Сиясат философиясында географиялық мәним сиясий-тарийхый мәнис пенен толықтырылады. Сиясий қубылыстың қай жерде әмелге асыўы оғада әҳмийетли. Бир қубылыс ҳәрқыйлы дәўирлерде (ўақытта) әмелге асқанда сапалық өзгериске ушырағанындай, жер жүзиниң ҳәрқыйлы орынларында яғный ҳәрқыйлы мәканда әмелге асқанында да сапалық өзгерислерге ушырайды.
Сапалық сиясий ўақыт (заман) ҳәм сапалық сиясий кеңислик (мәкан) адамзат болмысының парадигмалық принциплерин, сиясий онтологиясының координатларын белгилейди.


Слайд-схема № 4

…Бурынлары қандайда бир қүдретли күштиң тәсиринде бирден барлық материаллық затлар жоқ болса, кеңислик ҳәм ўақыт қалды, деп есапланған. Ал салыстырмалылық теориясы бойынша сол затлар менен бирге кеңислик те, ўақыт та жоқ болар еди.
Альберт Эйнштейн


Слайд-схема № 5

Ҳәзирги заманда сиясий процесслердиң сиясий мәкан ҳәм сиясий замандағы ҳәрекетин изертлеўге сызықлы ҳәм сызықлы емес (цикллилик) моделлер қолланылады. Сиясий процесслерди сызықлы модел тийкарында түсиниў бир себеп анық бар нәтийжеге алып келеди, деген Ньютон механикалы нызамларын тийкарында қәлиплескен. Әлбетте, реал дүньяда, әсиресе сиясий процесслерде бундай бола бермейди. Сиясат дүньясындағы қубылыслардың қурамалылық көпвариантлылығы, кейинге қайтпаслығы оны түсиниўге сызықлы емес, итамаллыққа, статистикалық нызамлылыққа тийкарланған моделди қолланыўды талап етеди. Бул еки сызықлы ҳәм сызықлы емес (яки цикллилик) моделлер бирин-бири толықтырып турады. Сызықлылықты сызықлы емесликтиң бир моменти деп қараў керек.


“Блиц-сораў” ҳәм “Ақылға ҳүжим” сораўлары:
1. “Болмыс” дегенде нени түсинесиз?
2. “Болмыс” ҳәм “материя” түсиниклериниң парқы неде?
3. “Жәмийетлик болмыс” дегени не?
4. “Сиясий болмыс” деген не?
5. “Сиясий болмыс”тың структурасын айтың?
6. “Онтология” деген не?
7. “Сиясий болмыс” онтологиясы деген не?
8. “Конфликт” деген не?
9. “Консенсус” деген түсиниги нени аңлатады?
10. Мәкан ҳәм заман түсиниклерине анықлама бериң?
11. Сиясий мәкан ҳәм заман категорияларына түсиник бериң?
12. Сиясий заманның өзгериўи қандай?
13. Демократиялық принциплер деген не?
14. Демократияның Өзбекстан сиясий болмысының баслы белгиси екенин дәлиллең?
15. Дүньялық сиясий мәкан дегени не?
16. Дүньялық сиясий мәканда Өзбекстанның орнын түсиндириң?