8-sinf Sana Darsning mavzusi: Qon aylanishning ahamiyati, yurakning tuzilishi. Darsning ta’limiy maqsadi

O’tgan mavzuni mustaxkamlash. Tezkor savol-javob orqali o’quvchilar bilimi tekshiriladi va mustaxkamlanadi.

1. 
   Tomir urishi qanday paydo bo‘ladi?
   
2. 
   Qon bosimi qanday hosil bo‘ladi va qaysi asbob yordamida o‘lchanadi?
   
3. 
   Odamning qanday holatlarida arterial bosim o‘zgaradi?
   
4. 
   Yurak va qon tomirlar faoliyati qaysi nervlar orqali boshqariladi?
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni:
   
4. 
   Atmosfera bosimi ortganda tashqi muhit havosining bosimi va odam tanasining barcha bo‘shliqlaridagi bosim o‘rtasida farq paydo boladi. Bunday vaqtda, ayniqsa, gipertoniya, revmatizm va yurak­ning boshqa kasalliklari bilan og‘rigan odamlarda bosh og‘rig‘i, bo‘g‘inlarda, yurakda og‘riq seziladi. Arterial qon bosimi ko‘tariladi. Ayniqsa, qon bosimi ko‘tarilgan keksa odamlarda miyaning mayda qon tomirlari yorilislii tufayli miyaga qon quyilishi mumkin. Buning natijasida qo‘l-oyoqlar shol bo‘lib qolishi, odam gapirish qobiliyatini yo‘qotishi mumkin.
   

Balandlikka ko‘tarilganda havo bosimi pasayadi. Bunday vaqtda odam gavdasining icliki bo‘shliqlaridagi gazlar kengayadi. Shuning uchun baland toglarga chiqqanda odamlarda ,,tog‘ kasalligi“ deb ataluvchi holat yuzaga keladi. Issiq vaqtda tanadagi qon tomirlari kengayadi. Qon tananing yuza qismidagi tomirlarda va to‘qimalarda to‘planib, organizmdan tashqi muhitga issiqlik ajralishi ko‘payadi. Bu issiqlikning nurlanishi ter bezlaridan ajralgan suyuqlikning bug‘lanishi orqali amalga oshadi.