8-sinf. “ Huquq” Mavzu: “Kirish” Darsning ta’limiy maqsadi

Huquq layoqati, asosan, kishining tug'ilishi bilan vujudga keladi va vafot etishi bilan tamom bo 'ladi.

Muomala layoqati o 'z harakatlari asosida huquqlarni amalga oshirish va yuridik majburiyatlarni bajara olish imkoniyatidir.

Muomala layoqati yosh va ruhiy salomatlik bilan bog'liq. O'zbekiston qonunlariga binoan, to'liq muomala layoqati fuqaro 18 yoshga to'lgandan so'ng boshlanadi. Lekin, ushbu qoidadan istisnolar ham mavjud. Masalan. shaxs jinoiy javobgarlikka 16 yoshdan, ayrim jinoyatlar uchun 14 yoshdan tortilishi mumkin. Boshqa bir misol: Oila kodeksi ayrim hollarda 18 yoshga to'lmasdan turib nikohdan o'tishga ruxsat beradi. Bunday fuqaro nikohdan o'tgan vaqtdan boshlab to'liq muomala layoqatiga ega bo'ladi.

Huquq manbai davlat irodasini muayyan huquqiy-normativ hujjatlar, qonun aktlarida ifodalash, bayon qilish usuli va shaklidir. Huquqshunoslik lanida huquq manbalarining quyidagi to'rt shakli e'tirof qilingan:

Huquqiy odat — bu jamiyat a'zolari tomonidan uzoq vaqt qo'llanilishi, doimiy takrorlanishi natijasida jamiyat tomonidan qabul qilingan xulq-atvor normasiga aylangan va keyinchalik davlat tomonidan tasdiqlangan qoidaga aytiladi. Huquqiy odat qadimgi davrlarda asosiy huquq manbai hisoblangan. I Iozirgi paytda ham ayrim davlatlarda mavjud. Masalan, Buyuk Britaniya.