8-sinf. “ Huquq” Mavzu: “Kirish” Darsning ta’limiy maqsadi

Ayrim shaxslar o'rtasida vujudga keladigan va huquq normalari bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabal huquqiy munosabatlar deyiladi.

Huquqiy munosabat, tuzilishiga ko'ra obyekt, subyekt kabi elementlarni o'z ichiga oladi.Misol uchun, Ravshan do'kondan umumiy daftar va rangli qalam sotib olmoqchi. Bu yerda umumiy daftar va rangli qalam huquqiy munosabatning obyekti hisoblanadi. Ravshan esa huquqiy munosabatning subyektidir.Huquqiy munosabatning yana bir tarkibiy elementi bu huquqiy munosabat mazmunidir.

Mazmun o'z navbatida subyektiv huquq va yuridik majburiyatni o'z ichiga oladi va huquqiy munosabat subyektlarining o'z huquq va majburiyatlarini amalga oshirish bo'yicha aniq harakatlarni anglatadi. Masalan, do'konda choy sotib olish paytidagi huquqiy munosabat mazmuni - bu do'konchining choyni berishi va xaridorning pul to'lashi bo'lib, bu yerda do'konchi choy berayotganida o'z majburiyatini bajardi va pul olish huquqiga ega bo'ldi. Va aksincha, xaridor choyni olarkan o'zining choy olishga bo'lgan huquqidan foydalandi va pul berish majburiyatiga ega bo'ldi.

Demak, huquqiy munosabatlarning elementlari to'rtta ekan: obyekt, subyekt, subyektiv huquq va yuridik majburiyat.

Huquqiy munosabatlar subyektlari o'rtasidagi munosabatlarning yuridik shakli bo'lib, lining yordamida davlat va qonun talablariga binoan ijtimoiy munosabat ishtirokchilari xulq-atvorini me"yorlab beradi.

Huquqiy munosabatlarda ishtirok etuvchilar, ya'ni subyektlar huquq layoqatiga hamda muomala layoqatiga ega bo'lishlari talab etiladi.