8. Modul; Elektr zanjirlarida o‘tkinchi jarayonlar

R va C elementlari ketma-ket ulangan zanjirlarni sinusoidal kuchlanish manbaiga ulash
R va C elementlari ketma-ket ulangan zanjirni sinusoidal kuchlanish manbaiga ulashda hosil bo’lgan o’tkinchi kuchlanish ikkita tashkil etuvchidan iborat, ya`ni: u_Cqu_Cturg’u_Cerk
Sig’imdagi turg’unlashgan kuchlanish zanjirdagi turg’unlashgan tokga bog’liq, erkin kuchlanish esa quyidagiga teng bo’ladi: u_CqA
Zanjirdagi turg’unlashgan tok quyidagiga teng bo’ladi:
i_turg’q sin(t_u-) Bu yerda Zq -zanjirning to’la qarshiligi,
qarctg(- )-o’tkinchi jarayon tugagandan keyingi kuchlanish va tok orasidagi faza siljish burchagi.

Sig’imdagi turg’unlashgan kuchlanish quyidagiga teng bo’ladi:
Uc turgq sin(t_u--90⁰), chunki sig’imdagi kuchlanish tok kuchidan 90⁰ ga orqada qoladi. Bundan, o’tkinchi kuchlanish vaqt bo’yicha quyidagi qonuniyat bilan o’zgaradi:
u_Cq sin(t_u--90⁰) A
Kommutatsiyaning ikkinchi qonuniga asosan, integrallash doimiysini quyidagicha aniqlash mumkin:
u_Cq sin(t_u--90⁰)Aq, bundan: Aq- sin(_u--90⁰)
Zanjirdagi o’tkinchi kuchlanish va o’tkinchi tokni quyidagicha ifodalash mumkin:
iq sin(t_u-) sin(_u--90⁰)
u_Cq sin(t_u--90⁰)- sin(_u--90⁰)

Zanjirdagi erkin tokning maksimal qiymati quyidagicha bo’ladi:

Bu tok faqat sinusning argumenti (_u--90⁰)ga bog’liq bo’lmay, sig’im qarshilikni aktiv qarshilikga nisbati (X_Cr)ga ham bog’liq bo’ladi.
S i n o v s a v o l l a r i
1. Erkin tok yoki kuchlanish deganda nimani tushunasiz?
2. Vaqt doimiysi qanday aniqlanadi?
3. So’nish koeffitsenti nima?
4. Turg’unlashgan rejim nima?
5. O’tkinchi tok deb nimaga aytiladi?
6. So’nuvchi tebranish deb qanday jarayonga aytiladi?