8-Mavzu. Temir yo‘l transportida auditorlik riski

Auditor aniqlangan xatolar bo’yicha mijoz-korxona rahbariyatiga joriy buxgalteriya davrida tuzatish yozuvlarini amalga oshirishni tavsiya qilishi lozim. Agarda taxmin qilinayotgan xatolar va tafovutlar sezilarli darajada bo’lsa, mijoz-korxona rahbariyatining tuzatish kiritishga rozi bo’lmasligi auditor uchun salbiy auditorlik xulosasi tuzishga asos bo’lishi mumkin.

Balans moddalari	Summa, ming so’m	Moddaning balans jamidagi ulushi%	Muhimlik darajasi, ming so’m
Aktiv moddalari
Asosiy vositalar	654472,0	80,4	8040,0
Ishlab chiqarish zahiralari	39957,0	5,0	500,0
Tayyor mahsulotlar	49211,0	6,0	600,0
Xaridor va buyurtmachilar	69938, 0	8,6	860,0
BALANS	813578,0	100,0	10000,0
Passiv moddalari
Ustav kapitali	19741,0	2,4	240,0
Rezerv kapitali	616135,0	75,7	7570,0
Taqsimlanmagan foyda	23819,0	2,9	290,0
Kelgusi davr sarflari va to’lovlari uchun rezervlar	24134,0	3,0	300,0
Qisqa muddatli qarzlar	30000,0	3,7	370,0
Xaridor va buyurtmachilardan olingan bo’naklar	32120,0	3,9	390,0
Kreditorlar: mol etkazib beruvchilar byudjet bo’yicha qarzlar boshqa kreditorlar	8597, 0 23102, 0 35930, 0	1,1 3, 2 4, 1	110,0 320,0 410,0
BALANS	813578,0	100, 0	10000,0

Ta’kidlash joizki, №320-XASda muhimlik darajasining asosiy ko’rsatkichlar tizimini va ushbu darajani aniqlashning uslubiy asoslangan tartibini auditorlik tashkiloti tomonidan o’zgartirish uchun asos bo’luvchi omillar ham keltirilmagan. Bizning fikrimizcha, bunday omillarga quyidagilarni kiritish mumkin:

Moliyaviy hisobot asosiy ko’rsatkichlarini yoki balans moddalarini aniqlash tartibiga ta’sir qiladigan, buxgalteriya hisobi va soliqqa tortishni isloh qilishga doir o’zgarishlar;
muhimlik darajasini aniqlash uslublari oldiga qo’yiladigan talablarni belgilaydigan, auditga doir qonunchilikdagi o’zgarishlar;
auditorlik tashkiloti ixtisoslashuvining o’zgarishi;
auditorlik tekshiruvidan o’tkazilishi lozim bo’lgan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar tarkibidagi o’zgarishlar, ularning ishlab chiqarish turi yoki tarmog’iga tegishliligining o’zgarishi;
auditorlik tashkiloti rahbariyatining o’zgarishi.

3. Auditorlik riski tushunchasi, auditorlik risklarining maqbul to’plami va unga ta’sir ko’rsatadigan shart-sharoitlar

• Yuqorida bayon etilganidek, auditorlik risklarining maqbul to’plami bir qancha risklardan iborat.
• Umumiy auditorlik amaliyotida auditorlik risklarining maqbul to’plamiga quyidagicha yondashuv ishlab chiqilgan va ular ingliz tilidagi abbreviaturasi (bosh harflari) bo’yicha quyidagi formula ko’rinishida ifodalangan:
• DAR q IR x CR x DR
• DAR (Desired audit risk) – ARMT (auditorlik risklarning maqbul to’plami);
• IR (Internal risk) – IXR (ichki xo’jalik riski);
• SR (Control risk) – NR (nazorat riski);
• DR (Detection rick) – AR (aniqlanmaslik ya’ni xatolar va moliyaviy hisobotdagi kamchiliklarning aniqlanmaslik riski).