8-мавзу. Тафаккурнинг мантиқий шакллари ва қонунлари тошкент тиббиёт академияси

Хато фикр предметга мос келмайдиган фикрдир (масалан, «Темир-металл эмас»).
формаллашган мантиқ қонунлари
Мантиқий тафаккур қонунлари
диалектика қонунлари
ёки тафаккур қонунари) дейилганда фикрлашга хос муҳим, зурурий боғланишлар тушунилади.
Мантиқий тафаккур қонунлари
Мантиқий тафаккур қонунлари
Айният қонуни
Учинчи истисно қонуни
Нозидлик қонун
Етарли асос қонуни
маълум бир предмет ёки ҳодиса хақида айтилган айни бир фикр айни бир муҳокама доирасида айни бир вақтда ўз-ўзига тенгдир.
Айният қонуни
маълум бир предмет ёки ҳодиса хақида айтилган айни бир фикр айни бир муҳокама доирасида айни бир вақтда ўз-ўзига тенгдир.
«А-А дир»
Айният қонуни

Қўлингдан келганча чиқар яхши от, Яхшилик қил болам, ёмонликни от, Насихатим ёд қилиб ол фарзандим, Ёлгиз юрса чанг чиқармас яхши от. Фозил Йўлдош ўғли

айни бир предмет ёки ҳодиса хақида айтилган икки ўзаро бир-бирини истисно қилувчи (қарама-қарши ёки зид) фикр бир вақтда ва бир хил нисбатда бирданига чин бўлиши мумкин эмаслигини, ҳеч бўлмаганда улардан бири албатта хато бўлишини ифодалайди.
«А ҳам В, ҳам В эмас бўла олмайди»
Нозидлик қонуни

Масалан: «Аристотел-мантиқ фанининг асосчиси» ва «Аристотел-мантиқ фанининг асосчиси эмас»

нозидлик қонунининг мантиқий давоми бўлиб, фикрнинг тўлиқ мазмунини қамраб олиб баён қилинган икки зид фикрдан бири чин, бошқаси хато, учинчисига ўрин йўқ эканлигини ифодалайди. «А - В ёки В эмасдир»
Учинчи истисно қонуни

Масалан: Талаба имтиҳонда» аъло» баҳо олди. Талаба имтиҳонда «икки» баҳо олди.

инъикоси бўлган фикр-мулоҳазалар ҳам асосланган бўлиши керак.
Етарли асос қонуни
Ҳар бир буюм ва ҳодисанинг реал асоси бўлгани каби, уларнинг инъикоси бўлган фикр-мулоҳазалар ҳам асосланган бўлиши керак.