8-мавзу: рақобатли стратегиялар

«Етакчиликка даъвогарлар» стратегияси. 
Умуман айтганда, фаол мудофаа-етакчилар қисмати- афсуски ҳозирда 
ҳам айрим корхоналар лоақал ташқи савдода ҳам уларга ғамҳўрлик қила 
олмайди. Етакчиликка даъворгарларга таалуқлиси шуки, уларнинг 
танловичи-хужум. Бу ерда ҳам турли вариантлар бўлиши мумкин. 
1) «Рўпарадан ҳужум», яъни кўплаб йўналишлар бўйича комплекс ҳужум: 
товарлар, реклама, баҳолар яратиш ва бошқалар, лекин бунинг учун анча 
ресурслар зарур. 
2) «Ён томон мудофаа» оз ресурслар талаб қилади, одатда бозор бўғинлари 
тўқнашган жойда бўлиб ўтади. 
3) «Қуршов»- «яширин тезлигида уриш» мақсадида етакчининг барча ёки 
анча ҳудудига ҳужум қилишга уриниш. 
4) «Айланиб ўтиш»- умуман янги буюмни ишлаб чиқаришга ўтиш, яъни 
бозорларни эгаллайди. 
5) Рақибни тушкунликка тушириш мақсадида, ҳар доим ҳам одоб доирасида 
эмас, унга катта бўлмаган шиддатли ҳужумлар. 
«Эргашиб бораётганлар» стратегияси. 
«Эргашиб бораётган» ролига келсак, етакчи йўл солиши ҳисобига куч ва 
маблағни тежаб, ундан анча масофада туриб, етакчи изидан боришига 
тўғри келади. 
«Бозордаги янгилар» стратегияси. 

---

«Бозорда ўрнашиб қолиш» стратегиясини одатда янгилар бошлайдилар, 
улар ўзига хос бозор бўғинини қидирадилар, бу ҳолатда фойда ҳажми ҳам 
етарли бўлиши, ўсиш имкониятига эга бўлиши, рақобатчиларда камида 
йирикларига қизиқиш туғдирмаслик лозим. Бу ерда муваффақият гарови-
корхонани ихтисослаштириш: технология, ассортимент, географик, 
сотиш, сервис ва шу кабилар жихатидан, шунингдек, истеъмолчи 
талабини маҳсуслаштириш орқали. 
 
8.3. Асосий рақобатчилар стратегияси баҳоси. 
 
Асосий рақобатчилар стратегияси бозорни тарқиқ этиш усуллари каби 
ўрганилади. 
Рақобатчилар 
муваффақиятни 
таъминлаш 
учун 
фойдаланадиган омиллар сирасига барча маркетинг тартибларини 
киритиш мумкин, бироқ бунда энг муҳим жихатларни ажратиб олиш 
зарур. Одатда стратегияни баҳолашда қуйидаги саволларга жавоб 
берилади: 
1) Бегона товарлар рақобатбардошлилигинингбош омиллари қайсилар? 
2) Рақобатчи фирмаларнинг реклама ва сотишни рағбатлантириш амалиёти 
қанақа? 
3) Рақобатчи фирмаларнинг товарлар номлари(савдо русумлари)га нисбатан 
амалиёти қанақа? 
4) Рақобатчи 
фирмаларнинг маҳсулотларни қадоқланишининг ўзига 
тортувчи томонлари нималардан иборат? 
5) Рақобатчилар таклиф этаётган кафолат даври сервис даражаси қанақа? 
6) Рақобатчи сотиш учун маҳаллий савдо тармоғидан фойдаланадими ёки ўз 
тармоғини яратадими? 
7) 
Рақобатчи фирмаларда товар харакати амалиёти қанақа(транспорт 
турлари; заҳиралари қўллаши; омборларнинг жойлашиши; омборлар 
турлари ва уларнинг қиймати) ? 
Натижада биз нима сабабдан рақобатчилар бошқача эмас, айнан 
шундай ҳаракатланишини аниқлашга товарлар ассортименти ва баҳолар 
стратегияси тўғрисида хулоса чиқаришга, рақобатчиларнинг сотиш 
харажатларини ҳисоблашга, бозордаги янги товарларини билишга, 
рақобатчиларнинг реклама ва товар ҳарактерига кетадиган сарфини имкон 
берадиган ахборотни оламиз.
Ҳар бир рақобатчи алоҳида кўриб чиқилади, сўнгра маълумотнома 
тузилади, унга кўра ҳар бир стратегия(рақобатчи) муваффақиятининг ҳал 
қилувчи омилларини белгилаш ва уларнинг бўш томонларини аниқлаши 
мумкин. Маълумотномани билмасдан туриб бозорнинг сезиларли улуши 
қанчалигини билиш мумкин эмас.