8-мавзу. Мантиқий тўҒри фикрлаш ва ҳУҚУҚий асослашнинг юрист фаолиятидаги роли

Тезис – исботланаётган мулоҳаза;
Аргумент ёки асос – тезиснинг чинлигини асослаш учун келтирилган мулоҳазалар (таърифлар, аксиомалар, теоремалар, қонунлар ва ҳ.к.);
Исботлаш усули орқали аргументлардан тезиснинг чинлиги келтириб чиқарилади. Аргументлардан тезисга мантиқий ўтиш хулоса чиқариш тарзида амалга оширилади. Бунда асос сифатида тўғри ахборот ифодаланган мулоҳазалар бўлса, хулоса эса тезис ҳақидаги мулоҳаза ҳисобланади.



Исботлаш таркиби



“Нима исботланаяпти?”

Тезис



Аргумент

“Тезис нима орқали асосланаяпти?”



Исботлаш усули

Тезиснинг аргумент (асос) билан мантиқий алоқаси


Масалан;
Тезис:
“Инсон нутқи – унинг ақлий ва аҳлоқий ривожланганлик кўрсаткичи”.


Аргумент:
Ёзувчилар бежизга қаҳрамон нутқига унинг характеристикасини белгилаб берувчи асосий омил сифатида қарашмайди.


Хулоса:
Ҳеч нарса инсонни нутқи каби тавсифлаб бера олмайди.



Аниқлик

Аргументнинг реал ҳаётга мос келиши



Исботланганлик

Асослаш учун фактлар, далиллар келтира олиш



Аргумент тезисни исботлаши керак



Долзарблик



Муҳимлик

Етарлича асосланганлик



Аргументация талаблари


Юридик аргументация ҳар бир ҳуқуқшунос фаолиятининг асоси саналади. Хусусан, суд-тергов фаолиятида жиноят содир этилган шарт-шароит, гумондорнинг шахси, жиноий ашё, ўғирланган нарсалар сақланаётган жой ҳақидаги фикрлар илгари сурилади ва исботланади.