8-мавзу конституциявий қадриятлар ва уларни таъминлаш муаммолари мавзунинг асосий масалалари

Жамоатчилик назорати. Давлат органларининг ва улар мансабдор шахсларининг қабул қилинаётган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда жамоатчилик манфаатларини, фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳисобга олишга доир фаолияти жамоатчилик назоратининг объектларидан бири бўлиб, бу орқали конституциявий қадриятларнинг таъминланишига хизмат қилиши мумкин.

Одил судлов. Ўзбекистон Республикасида суд Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва бошқа қонунларида, инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро ҳужжатларда эълон қилинган фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини, корхоналар, муассасалар ва ташкилотларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонун билан қўриқланадиган манфаатларини суд йўли билан ҳимоя қилишга даъват этилган. Суднинг фаолияти қонун устуворлигини, ижтимоий адолатни, фуқаролар тинчлиги ва тотувлигини таъминлашга қаратилгандир. Инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари сингари конституциявий қадриятлар поймол этилганда одил судов орқали уларнинг тикланишига эришиш мумкин.

Давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтиришга қаратилган чора-тадбирлар. Юксак ҳуқуқий онг ва маданият барча жамият аъзолари томонидан конституциявий қадриятларнинг мазмун-моҳиятини тушуниш ва уларга амал қилишда асосий омилдир. Бунда, давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданияти муҳим аҳамиятга эга. Зеро, давлат хизматчиларининг фаолиятида конституциявий қадриятларниннг ҳурмат қилиниши ва поймол этилмаслиги учун, энг аввало, давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданияти юксак даражада бўлиши зарур. Бунинг учун эса давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтиришга қаратилган чора-тадбирлар кўриш талаб этилади.

3. 
   Конституциявий қадриятларни муҳофазалашнинг ташкилий-ҳуқуқий механизмларини такомиллаштиришнинг назарий муаммолари
   

Юқорида конституциявий қадриятларни таъминлаш механизми келтириб ўтилди. Айни вақтда, конституциявий қадриятларни муҳофаза қилиш механизмларини такомиллаштиришда қандай назарий муаммоларни ҳисобга олиш кераклигига эътибор қаратиш керак бўлади.

Ҳуқуқ ижодкорлиги орқали конституциявий қадриятларни муҳофазалашда қандай ижтимоий муносабатларни қайси турдаги норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан тартибга солиш кераклигини илмий жиҳатдан тадқиқ этиш мақсадга мувофиқ. Бунинг сабаби шундаки, ҳар бир ижтимоий муносабатлар таркибида констиуциявий қадриятлар мужассам бўлиши мумкин. Бироқ, уларни идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан тартибга солиш конституциявий қадриятлардан идоравий манфаатларнинг устун келиб қолиш эҳтимоли мавжуд. Масалан, қонун ости ҳужжатлари билан прописка тизимиини ўрнатишда эркинлик сингари конституцивий қадриятлар қай даражада ҳисобга олганини ўйлаб кўриш керак.
Фуқароларнинг тўғридан-тўғри Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судига масала кирита олмаслиги конституцявий қадриятларнинг конституциявий назорат орқали таъминланишига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Шунингдек, парамент назорати билан боғлиқ бир қатор назарий муаммоларни кузатиш мумкин. Жумладан, парламент назоратининг аниқ таърифи қонунчиликда келтириб ўтилмаган. Парламент назоратини олиб борувчи субъектлар томонидан қонунларга зид қонун ости ҳужжатларининг қабул қилингани аниқланган тақдирда ушбу субъектлар томонидан бунга нисбатан қўллаш мумкин бўлган чора-тадбирлар аниқ тартибга солинмаган.
Жамоатчилик назорати бўйича гап кетганда, жамоатчилик гуруҳларининг давлат органи томонидан тузилиши ёки жамоятчилик назоратининг давлат органи томонидан ташкил этилган нодавлат-нотижорат ташкилотлари томонидан олиб борилиш ҳолатларини кузатиш мумкин. Бунинг эса жамоатчилик назоратининг холис олиб борилишига тўсқинлик қилиш эҳтимоли мавжуд.
Одил судлов орқали конституцивий қадриятларнинг муҳофазаланиши учун суд ҳокимиятининг мустақиллиги муҳим рол ўйнайди. Судларнинг мустақиллигини таъминлаш эса долзарб муаммолардан биридир.
Давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтиришга қаратилган чора-тадбирлар билан боғлиқ назарий муаммолар давлат хизматчиларининг ҳуқуқий онги ва маданиятини ошириш борасидаги аниқ метадологиянинг ишлаб чиқилмаганида деб айтиш мумкин.
Юқоридаги назарий муаммолар бу билан чекланиб қолмайди. Илмий тадқиқотлар натижасида яна бошқа назарий муаммоларни аниқлаш ва улар устида илмий изланишлар олиб борилиши мумкин.

4.