8-laboratoriya ishi

8-LABORATORIYA ISHI

GRANULALARNING SIFAT KO‘RSATKICHLARI VA ULARNING BIOLOGIK SAMARADORLIGINI ANIQLASH

Granula - lotincha "granulae" degan donacha, bug‘doychani anglatadi. 
Granulalar-granulae, dumaloq, silindirsimon yoki shaklsiz bo‘lib, ichish
uchun mo‘ljallangan qattiq dori turi.
Granulalar tibbiyotda ikki maqsadda qo‘llaniladi: 
1. Sifatli tabletka olish uchun oraliq mahsulot sifatida. 
2. Tayyor dori vositasi sifatida. 
Granulalarning sifati XI DF bo‘yicha baholanadi. Ular bir xil rangda, kattaligi 0,2- 3 mm bo‘lishi lozim.
Katta-kichik granulalar orasidagi farq 5% oshmasligi, tarkibidagi ta’sir etuvchi modda miqdori farqi 10% oshmasligi kerak. Granula tayyorlashda
yordamchi modda sifatida qand, sut qandi, natriy bikarbonat, vino kislota, 
ikkilamchi kalsiy fosfat, kraxmal, talk, glyukoza, qand qiyomi, spirt, suv, oziq -ovqat sanoatida ishlatiladigan buyoqlar ishlatiladi. 
Parchalanishi tabletkaga o‘xshaydi. Agar farmakopeyaning xususiy 
maqolasida boshqa ko‘rsatmalar bo‘lmasa granulalar 15 daqiqa davomida
erib ketishi kerak
Granulalar bolalar amaliyotida keng qo‘llaniladi, shu sababli ularga
bo‘lgan ehtiyoj kundan kunga ortib bormoqda. Mazasi shirin, tayyorlanishi oson, ichish uchun qulay, biosamaradorligi yuqori.
Granula dori shaklining afzalliklari: 
1.O‘zaro reaksiyaga kirishadigan moddalarni aloxida-aloxida donadorlab, ularni 
bir dori shaklida berish mumkin. 
2. Nojo‘ya hid va mazaga ega moddalarning hidini va mazasini niqoblash
mumkin.
3. Dori moddani tashqi muhitning (namlik, yorug‘lik) ta’sirlaridan saqlash
mumkin. 
4. Granulalar suvda tez parchalanadilar, shuning uchun ularning
biosamaradorligi tabletkalardan ba’zida kukunlardan yuqori. 
5. Granulalarni qabul qilish oson, shuning uchun bu dori turi pediatriya 
amaliyotida ko‘p qo‘llaniladi.
Granula dori shaklining kamchiliklari: 
1. YOrdamchi moddalarni ishlatilishi. 
2. Ishlab chiqarishda ko‘p asbob-uskunalar ishlatilishi. 
3. Namlik va xarorat ta’sirida ba’zi dori moddalar parchalanish
Granulaning sifat ko‘rsatkichlari: 
•tashqi ko‘rinishi;
• o‘rtacha og‘irlik va undan chetlanish;
• zarrachalarning o‘lchami; 
•chinligi; 
• parchalanishi, daqiqa; 
• erishi,%; 
•ta’sir etuvchi modda miqdori (g); 
•Mikrobiologik tozaligi.
Granula sifatini tekshirish. Granulaning tashqi ko‘rinishi, suvda parchalanishi va ta’sir etuvchi moddalarning me’yori bo‘yicha tekshiriladi.
Saqlanishi yaxshi berkitilgan idishlarda qo‘ruq joyda saqlanadi.
Biosamaradorlini aniqlash mavzusi davomida granulalarni biofarmatsevtik baholashda quyidagi asbob-uskunalardan ham foydalaniladi.
Erish muhiti. Agar buferli eritma erish muhitini tashkil qilsa, unda uning pHi ko‘rsatilgan qiymatdan 0,05 gacha aniqlikda o‘rnatiladi. Tajribani o‘tkazishdan oldin erish muhitidan erigan gazlar olib tashlanadi, chunki ular pufaklarni vujudga keltirishi mumkin, ular esa olinadigan natijaga ta’sir ko‘rsatadi.
Uslub. Erish muhitining ko‘rsatilgan hajmini idishga solib, qurilma yig‘iladi, 37±0,5C° haroratgacha erish muhiti isitiladi va termometr olib tashlanadi. Tajriba qilinayotgan dorining bittasi qurilmaga quyiladi. Parrakli qurilmaning aylanishini boshlashdan oldin uning parraklari preparat idishining tubiga tushiriladi; qattiq dozalangan shakllarni chiqib¹ketmasligi uchun to‘g‘ri keladigan qurilma yordamida, masalan sim yoki shisha spiral idishning tubiga joylashtiriladi.
Savatchali qurilmada preparatni savatchaga solib, uni aylanishdan oldin belgilangan xolatga tushirib qo‘yiladi.
Preparat yuzasida havo pufaklari bo‘lmasligini oldini olish kerak, ko‘rsatilgan tezlikda savatcha yoki parraklarning aylanishi sekin bo‘ladi.