8-bh-20 guruh talabasi Majidov Og’abek tomonidan Makroiqtisodiyot va Mikroiqtisodiyot

Tadbirkorlik va Boshqaruv fakulteti, Buxgalteriya hisobi va audit yo’nalishi, 8-BH-20 guruh talabasi Majidov Og’abek tomonidan Makroiqtisodiyot va Mikroiqtisodiyot fanidan tayyorlangan MUSTAQIL ISH

Kapital qo’yilmalar va kapital bozori

Kapital

Kapital - bu uzoq muddatli oraliqda ishlatiladigan ishlab chiqarish resursi boʼlib, uning yordamida uzoq vaqt davomida mahsulot ishlab chiqariladi.

Kapitalning ikki xil turi mavjud: asosiy kapital (uzoq muddatda foydalaniladigan uskuna, texnologik liniya, bino, qurilma); aylanma kapital (har bir ishlab chiqarish siklida oʼz qiymatini tayyor mahsulot qiymatiga oʼtkazadigan ishlab chiqarish resurslari, xom ashyo, materiallar, yarim fabrikatlar va hokazolar).

Аsosiy kapitaldan uzoq muddatda foydalaniladi va u oʼz qayta takror ishlab chiqaradi, yaʼni u ishlatilishi davomida oʼz qiymatini maʼlum qismini mahsulot qiymatiga oʼtkazadi. Kapitaldan foydalanish davomida u ham maʼnaviy, ham jismoniy eskiradi. Jismoniy eskirish - bu kapitalning vaqt oʼtishi bilan ishga yaroqsiz boʼlishi boʼlsa, maʼnaviy eskirish uning unumdorligining kamayishi, yaʼni yangi ishlab chiqarilgan zamonaviy uskunalarga qaraganda unumdorligining pastligi, yoki umuman barcha koʼrsatkichlari boʼyicha (mahsulot sifati, foydalanishga qulayligi) yangi uskunadan orqada qolganligidir.

Аsosiy kapitaldan uzoq muddatda foydalaniladi va u oʼz qayta takror ishlab chiqaradi, yaʼni u ishlatilishi davomida oʼz qiymatini maʼlum qismini mahsulot qiymatiga oʼtkazadi. Kapitaldan foydalanish davomida u ham maʼnaviy, ham jismoniy eskiradi. Jismoniy eskirish - bu kapitalning vaqt oʼtishi bilan ishga yaroqsiz boʼlishi boʼlsa, maʼnaviy eskirish uning unumdorligining kamayishi, yaʼni yangi ishlab chiqarilgan zamonaviy uskunalarga qaraganda unumdorligining pastligi, yoki umuman barcha koʼrsatkichlari boʼyicha (mahsulot sifati, foydalanishga qulayligi) yangi uskunadan orqada qolganligidir.

Аsosiy kapital egasi kapital qiymatini undan foydalanish vaqti davomida qayta tiklaydi. Masalan, uskuna 1000000 soʼm boʼlib, undan foydalanish muddati 10 yil boʼlsa, uning qiymati 10 yil davomida teng qiymatlarda mahsulot qiymatiga oʼtkaziladi deb qaraydigan boʼlsak, har yilgi daromaddan 100000 soʼmdan amortizatsiyaga ajratish kerak boʼladi.