8-9 темалар. Tindiriw hám shóktiriw

Q ısılıp shógiw tezligi.
3.4 paragrafta qattı deneniń suyıqlıqta háreket nızamlıqların kórip shıǵılǵan hám bóleksheniń awırlıq kúshi tásirinde erkin shógiw tezligi anıqlanǵan. Usı nızamlardı tek dispers faza koncentraciyası tómen sistemalarǵa qollanıw múmkin.
Biraq sanaatta dispers faza koncentraciyası joqarı bolǵan hallardada shóktiriw processi yaǵnıy shógip atırǵan bóleksheler bir-biri menen soqlıǵısqandada ámelge asırıladı (3.3-súwret). Kópshilik izertlewler kórseteiwi boyınsha, kóshpe qatlam ústinde qoyıwlasqan suspenziya zonası payda boladı hám bul jerde qısılǵan jaǵdayda bólekshelerdiń shógiwi júz beredi. Bunda, bóleksheler óz-ara soqlıǵısadı hám process súykeliw kúshi qatnasında baradı. Nátiyjede mayda bóleksheler ózinen úlken bóleksheler háreketin páseytedi. Sol waqıttıń ózinde úlken bólekshelerdiń ózi menen birge mayda, kishi ólshemli bólekshelerdi jalǵastırıp alıp ketedi hám olardıń háreketin tezlestiredi. Qurılma túbine jaqınlasqan sayın bólekshe tezligi pásiyedi hám shókpe áste tıǵızlanıp baradı. Bólekshe tezliginiń páseyiwi suyıqlıqtıń toqtatıw háreketi yaǵnıy bolekshe qısıp shıǵarıp atırǵan suyıqlıq háreketiniń keri baǵdarı menen belgilenedi.
Bóleksheniń qısılǵan shógiwi hámme waqıt erkin shógiw tezliginen az boladı. Oǵan sebep ortalıqtıń qarsılıǵı hám qosımsha qarsılıq barlıǵı yaǵnıy súykeliw qarsılıǵı hám bólekshelerdiń óz-ara tásirlesiwi. Usı jaǵdayda ortalıq qarsılıǵnıń artıwı, shógip atırǵan bóleksheler massasınıń suyıqlıqqa dinamik tásiri menen xarakterlenedi. Bul jaǵday óz náwbetinde, ortalıqta kóteriliwshi aǵımlar payda bolıwına alıp keledi.
Gidrodinamikalıq jaqtan bólekshelerdiń shógiwi, qattı bóleksheler qatlamınıń jalǵan qaynaw processine uqsaslıǵı bolıp esaplanadı.
Solay etip, qozǵalmas ortalıqta bólekshelerdiń bir tegis, olardıń kóteriliwshi aǵımda ushıp júriwine sonday uqsas boladı. Demek qısılǵan shógiw nızamlıqların, jalǵan qaynaw qatnawındaǵı aǵım háreketi arqalı úyreniw qolaylı. Bunda qısılgan shógiw tezligi qattı bóleksheler qatlamınıń jalǵan qaynaw jaǵdayındaǵı aǵım tezligine teń. Bóleksheler koncentraciyası nolǵe qaray umtılǵanda, qısılǵan shógiw tezligi maksimal mániske yaǵnıy erkin shógiw tezligine jaqınlasıwı vúmkin.
Solay etip, esaplaw formulasınıń ulıwma kórinisı, jalǵan qaynaw qatlamına aǵımnıń tezligin anıqlaw sıyaqlı bolıwı kerek, yaǵnıy tómendegi funkciya arqalı belgilenedi:
Barlıq rejimler ushın qısılǵan haldaǵı shógiw tezligin anıqlaw ushın tómendegi ulıwma teńlemeden paydalanıladı.:
(3.23)
bul jerde:
hám (3.24)
(3.25)
bul jerde: V₀ – suspenziyadaǵı suyıqlıq kólemi, m³; V – suspenziyadaǵı qattı bóleksheler kólemi, m³.
Shar tárizli qattı bólekshelerdiń qısılǵan haldaǵı shógiw tezligin tómendegi teńlemeler járdeminde tabıw múmkin: eger 0,7 den bolsa:
(3.25)
eger  0,7 den bolsa: (3.26)