8- maruza Elektr zanjirlarning sinusoidal signal ta`siridagi xususiyatlarini hisoblash. Sinusoidal elektr tebranishlar. Garmonik tok zanjirlarining umumiy tavsiflari

Davriy miqdor ta`sir etuvchi (o‘rtacha kvadratik) qiymati. O‘rtacha kvadratik qiymatni ta`sir etuvchi yoki effektiv qiymat deyiladi. Bu nomlashni quyidagicha tushuntirish mumkun. Joul-Lents qonunidagi kabi, har qanday kattalik oniy qimatlarining kvadratiga proportsitsional bo‘lganda u har doim o‘rta hisobda ta`sir etuvchi (effektiv) qiymatning kvadratiga proportsionaldir. O‘rta kvadratik qiymat bosh harf bilan hech qanday qo‘shimcha belgilarsiz belgilanadi.
Tokning o‘rchacha kvadratik qiymati:
(4.1.23).
Kuchlanishning o‘rtacha kvadratik qiymati:
(4.1.24)
va h.k.
(4.1.19) va (4.1.21) dan ko‘rinadiki, garmonik funktsiyalar uchun o‘rtacha kvadratik qiymatlar amplitudani ga bo‘linganiga teng, ya`ni:
(4.1.25)
shunday qilib, (4.1.21) o‘rniga quyidagi yozish mumkin:
(4.1.26)
O‘zgarmas tok r qarshilik orqali oqib o‘tganda, amplitudasi I_m=I ga teng bo‘lgan garmonik tok oqib o‘tgandagi kabi ta`sir bir xil bo‘ladi.
L va r zanjirda garmonik tok. Ikki o‘tkazgichli l uzunlikdagi, uzunlik birligining qarshiligi r₀ va induktivligi L₀ bo‘lgan havo liniyasini ko‘raylik. Liniya boshida generator ulangan, oxiri esa qisqa tutashgan bo‘lsin. Bunday liniya qarshiligi r = r₀·l, induktivligi L = L₀·l ga teng bo‘lgan ketma-ket r va L zanjirning o‘zgaruvchan tok generatoriga ulangan sxemasini (4.1.7b-rasm) anglatadi.
Agar liniyadan i = I_msint toki oqib o‘tayotgan bo‘lsa, unda generatorning kuchlanishi quyidagicha:
(4.1.27)
yoki
(4.1.28)
bo‘ladi.
Ikki garmonik funktsiyaning yig‘indisi uchun (4.1.3) da keltirilgan trigonometrik o‘zgartishlarni qo‘llasak, generator kuchlanishi va amplitudasi quyidagicha bo‘ladi:
, (4.1.29).
Kuchlanishning fazasi tokdan burchakka ilgarilab ketadi, bunda tg bo’ladi.