8 – Laboratoriya mashg‘uloti. Yulduz shaklida ulangan uch fazali zanjirlarni o‘rganish

8 – Laboratoriya mashg‘uloti.
Yulduz shaklida ulangan uch fazali zanjirlarni o‘rganish.

1. 
   Ishning maqsadi
   

• 
  istemolchilari yulduz usulida ulangan uch fazali sistemada tok va kuchlanishlarni o‘lchash, hamda to‘rt simli uch fazali sistemada nol simning ahamiyatini o‘rganish.
  
• 
  

2. Nazariy ma’lumotlar
O‘zgaruvchan tok zanjirida quvvatni ampermetr va voltmetr bilan o‘lchab bo‘lmaydi, chunki o‘zgaruvchan tok zanjirining quvvati tok va kuchlanishdan tashqari quvvat koeffisienti sosφ ga ham bog‘liqdir.
Shuning uchun o‘zgaruvchan tok zanjiridagi quvvatni faqat elektrodinamik va ferrodinamik vattmetrlar bilan o‘lchanadi.
Agar iste’molchi yulduz shaklida ulangan bo‘lib, simmetrik bo‘lsa:

i_Ai_Vi_S0 bundan i_S-i_A-i_V

Demak, ikkita vattmetr ko‘rsatgan quvvatlarning algebraik yi g‘indisi uch fazali zanjirning aktiv quvvatiga teng bo‘ladi:

PP_W1P_W2

Ikki vattmetr usuli to‘rt simli zanjirlardagi uch fazali quvvatni o‘lchash uchun yaroksizdir. Notekis nagruzkali to‘rt simli zanjirlardagi uch fazali quvvatni o‘lchash uchun uchta vattmetrdan foydalaniladi. Bunda har bir vattmetr ayrim fazaning aktiv quvvatini o‘lchaydi, ya’ni:

P_AWU_A·I_A·cosφ_A ; P_BWU_B·I_B·cosφ_B ; P_CWU_C·I_C·cosφ_C

Uch fazali zanjirning aktiv quvvati uchchala vattmetr ko‘rsatgan quvvatlarning algebraik yig‘indisiga teng:

PP_AW P_BW P_CW

Amalda bir vaqtning o‘zida ikkita va uchta vattmetrlarning ko‘rsatishini kuzatish juda qiyin, shuning uchun sanoatimizda uch simli zanjirlar uchun ikki elementli, hamda to‘rt simli zanjirlar uchun uch elementli uch fazali vattmetrlar ishlab chiqariladi.

Bir fazali tok zanjirida kurilgan aktiv, reaktiv va to‘la quvvat tushunchalari uch fazali tok zanjirida ham o‘z ma’nosini to‘la saqlaydi.
Yuk simmetrik va nosimmetrik bo‘lganda yulduz usulida ulangan iste’molchilarning aktiv, reaktiv va to‘la quvvatlarini hisoblash (aniqlash) formulalari quyidagicha:
1. Yuk nosimmetrik bo‘lganda har bir fazaning quvvati aloxida hisoblab topiladi.
Aktiv quvvatlar:

P_AU_A·I_A·cosφ_A ; P_BU_B·I_B·cosφ_B ; P_CU_C·I_C·cosφ_C

Uch fazali zanjirning aktiv quvvati, alohida fazalar aktiv quvvatlar yig‘indisiga teng, ya’ni

P P_A P_B P_C

Reaktiv quvvatlar:

Q_AU_A·I_A·sinφ_A; Q_BU_B·I_B·sinφ_B; Q_CU_C·I_C·sinφ_C

Uch fazali zanjirning reaktiv quvvati alohida fazalar reaktiv quvvatilarining yig‘indisiga teng, ya’ni:

Q Q_AQ_BQ_C;

Uch fazali zanjirning to‘la quvvati: