73-savol Zigomitsetsimonlar sinfi

19-savol Kollenxima. Tirik hjayralardan iborat bo’lib, hujayra po’sti sellyulozali bo’ladi. Kollenxima asosan epiderma ostida joylashgan birlamchi po’stloqning parenxima hujayralaridan vujudga keladi. Hujayralar bo’yiga cho’zilib, faqat burchakli qalinlashgan bo’lsa burchakli kollenxima deyiladi (26-rasm). Hujayralarning oldingi va keyingi devorlari qalinlashgan bo’lsa, plastinkasimon kollenxima deyiladi. Kollenxima hujayralarining kattaligi 2 mm gacha boradi. Yalpizdoshlar, ziradoshlar, qovoqdoshlar oilalarining poya qirralari kollenxima hujayralari bilan to’la bo’ladi. Kollenxima po’stiga xlorsink-yod eritmasi ta'sir ettirilsa moviy tusga kiradi. Bu esa hujayra po’sti sellyulozadan iboratligidan dalolat beradi. Sklerenxima. Sklerenxima muhim mexanik to’qima hisoblanib, o’simlikning ildiz, poya kabi o’q organlari va o’tkazuvchi nay tolali boylamlar tarkibiga kiradi. Ko’pchilik o’simliklarda uni birlamchi po’stloqda va peritsiklda mexanik halqa sifatida yoki mexanik to’qima boylamlari sifatida uchratish mumkin. Sklerenxima hujayralari uzun prozenxima va bir-birlari bilan juda zich joylashib, uchi o’tkirlashgan tolalar shaklini oladi. Hujayra qobig’i bir tekis qalinlashadi va unda qavat-qavat tuzilish ifodalanadi. Hujayra qobig’ining yog’ochlanishi nihoyatda mastahkamlik va elastlakni vujudga keltiradi.

Sklerenxima hujayralarida qalinlashish bilan birgalikda yaxshi ifodalangan teshik kanallari ham hosil bo’ladi. Sklerenxima hujayralari qobig’i shakllanib bo’lgandan so’ng hujayralarning tiriklik qismi nobud bo’ladi. Shuning uchun o’lik mexanik to’qima hisoblanadi. U kelib chiqishga ko’ra birlamchi va ikkilamchi bo’ladi. O’simlik organlarida joylashshishiga qarab lub tolalari va yog’ochlik tolalarga bo’linadi. Lub tolalari o’simlik organlarining po’stloq qismida uchrab, ular birmuncha uzunligi bilan ajralib turadi. Masalan, lub tolalari uzunligi zig’irda 40-120 mm, gazandada - 80 mm, ga boradi. Lub tolalarining hujayra qobig’i zig’ir, kendir o’simligida odatda, tezda yog’ochlanadi. Ulardan dag’al matolar to’qish va arqonlar tayyorlashda foydalaniladi