71 Qoramol kasalliklari indd

БРУЦЕЛЛЁЗ КАСАЛЛИГИ
Бруцеллёз – 
Brucellosis 
сурункали кечувчи инфекцион 
касаллик бўлиб, ҳайвонларда бола ташлаш, йўлдош ушла-
ниб қолиш, эндометрит, қайта туғиш фаолиятининг бузили-
ши билан характерланади.
Касалликнинг иқтисодий зарари.
Хўжаликдаги зотли 
бўғоз сигирларда оммавий бола ташлаш кузатилади, сут 
маҳсулдорлиги кескин камаяди, карантин қўйиш ва хўжа-
ликни соғломлаштириш тадбирларига катта маблағ талаб 
қилинади. Касаллик инсонларга юқади, ундан келадиган 
иқтисодий зарарни сўм билан ифодалаб бўлмайди. 
Касалликнинг қўзғатувчиси ва унинг чидамлилиги.
Ка-
саллик қўзғатувчиси 
Вruсеllа 
авлодига мансуб бўлиб, унинг 
6 та тури мавжуд.
Маълумотларга кўра 
Вr. melitensis 
Тошкент, Сирдарё, 
Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё ва Бухоро вилоятлари ҳамда 
Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудларида қўй-эчки ва қо-
рамоллар орасида кенг тарқалган ва эпизоотик, эпидемио-
логик вазият мураккаб. Касаллик 70,9% ҳолатда қўй-эчки-
лар, 73,7% ҳолатда қорамоллардан алиментар, 45% ҳолатда 
қўй-эчки ва қорамоллардан алиментар ёки контактда бўл-
ганда юқади. 
Касаллик қўзғатувчиси физик ва кимёвий таъсирларга 
чидамсиз. 60 °С да 30 дақиқада, 70 °С да 5-10 дақиқада, 90-
100 °С да дарров фаолсизланади. Сутда ва қаймоқда 4-7 кун, 
кийим-кечакда 14 кун, пишлоқ, сарёғ, бринза ва тузланган 
терида 67 кун, тузланган гўштда 3 ой, музлаган гўштда ва 

---

49
Қорамол касалликлари
71–
китоб
жунда 5 ой фаол сақланади. Тупроқ, сув, гўнг ва хашакда
4 ой ўз фаоллигини сақлайди. 
Дезинфекцияловчи воситалардан 1% ли хлорли оҳак,
10-20% ли оҳак эритмаси, 3% ли лизол, 3-5% ли карбол кис-
лота, 2% ли ишқор, 1-2% ли формалин қўлланилса, яхши на-
тижа беради.
Касалликнинг сабаблари ва тарқалиши. 
Барча қишлоқ 
хўжалик ҳайвонлари касалликка мойил. Касаллик қўзға-
тувчи манбаи бўлиб касал ҳайвонлар улар қўзғатувчини 
ташланган ҳомила ва унинг суюқлиги, жинсий аъзоларидан 
оққан шиллиқ моддалари, кўз, бурун, оғиз шиллиқ пардала-
ри, сут, сийдик, ахлати орқали ташқи муҳитни зарарлайди. 
Касаллик қўзғатувчиси сигир елинида 7-9 йил давомида сут 
билан ажралади.
Бундан ташқари касаллик юқиш омили сифатсиз озуқа, 
сув, яйлов, тўшама, ҳайвонларни парвариш қилишда ишла-
тиладиган инвентар (курак, шоха, супурги ва бошқа)лар ҳи-
собланади. 
Касалликнинг тарқалишида ёввойи ҳайвонлар, кеми-
рувчилар ва ҳашаротлар ҳам катта роль ўйнайди.
Касалликнинг кечиши.
Касалликнинг ривожланиши-
да организмнинг физиологик ҳолати, иммунореактивлиги, 
қўзғатувчининг юқумлилик даражаси ва организмга тушган 
миқдорига ҳамда касал ҳайвон турган шароитга боғлиқ.
Қўзғатувчи организмга тушгач, лимфа тугунлари ва па-
ренхимали аъзоларга боради. Касалликни ривожланишида 
3 та босқич мавжуд: 1- латенция