Касалликнинг тарқалиши ва иқтисодий зарари.
Кўп сонли гельминтологик текширувлар шуни кўрсатдики,
қорамол цистицеркози барча вилоятларнинг фермалари-
да учраб туради. Бу касаллик тарқалган оддий хўжаликлар-
да 2,6-8,9% моллар зарарланган бўлса, чорвачилик ком-
плексларида у 1,3-10,3% гача учрайди.
125
Қорамол касалликлари
71–
китоб
Шунингдек, тениаринхоз билан оғриган кишиларнинг
узоқ вақт давомида паразитнинг етук бўғинлари билан ту-
хумларини ажратиши ва уларнинг ташқи муҳитда 12 ойгача,
чорвачилик биноларида 18 ойгача, ахлат ва сийдикда 8 ой-
гача, сувда 6 ойгача, ўт-пичанда 4 ойгача сақланиши каби
омиллар ҳам инвазиянинг ривожланишига олиб келади.
Ўзбекистонда бир йилда ҳар ўн минг кишидан ўртача 24
киши тениаринхоз билан оғрийди.
Ўзбекистон шароитида асосан қорамолларда кўпроқ
учрайдиган цистицеркоз касаллиги сўйилаётган моллар-
нинг 10% га яқинида мавжудлиги аниқланмоқда. Ветерина-
рия мутахассислари бу касалга чалиниб, сўйилган моллар
гўштининг 1% ини истеъмолга яроқсиз, деб топмоқдалар.
Бундан ташқари, цистицеркоз касалига чалинган
боқувдаги ёш мол ўртача 40 кг вазнда семизликдан қолади.
Касаллик қўзғатувчининг тузилиши.
Одамлар ингичка
ичагида яшовчи занжирсимон гельминтларнинг вояга етган
турлари тасмасимон шаклдаги узунчоқ ясси танадан иборат
бўлиб, қуйидаги қисмларга: бошчаси (сколекс), бўйинча ва ун-
дан чиқувчи кўп сонли ясси бўғинлар - стробилага бўлинади.
Паразит танасининг умумий узунлиги 2 м гача етади.
Ривожланиши.
Одам ахлати билан ташқи муҳитга тушган
етук бўғинлар ахлат билан чириб парчалангач, ундаги тухум-
лар ёруғликка чиқади. Битта гельминт бир йилда 440 милли-
онгача тухуми бўлган 25 мингта етук бўғин ажрата олади.
Касалликнинг клиник белгилари.
Цистицеркоз билан
зарарлантирилган бузоқларда ва катта ёшдаги молларда
дастлаб тана ҳарорати 40-41 даражага кўтарилиб, нимжон-
лик, ич кетиши бошланади ва бу ҳол 4-5 кундан кейин тўх-
таган. Ҳайвонлар иштаҳасизланиб, кавш қайтариш, ошқозон
олди бўлмаларининг ҳаракати тўхтаган. Ширдон ва тўр қо-
126
100 китоб тўплами
рин босиб кўтарилганда ҳамда оёқ чайнаш, елка ва қорин
мускуллари пайпасланганда, ҳайвонлар қаттиқ безовталан-
ган. Шунингдек, кўринарли шиллиқ пардаларнинг оқариши
ва намсизланиши кузатилиб, кўз шиллиқ пардалари сарғай-
ган ҳамда нафас олиш ва юрак уриши тезлашади.
6-7 кун ўтгач, ҳайвонлар ўзларини тутиб оладилар ва
8-12 кунга бориб клиник белгилар йўқолади. Айрим ҳоллар-
да касал молларнинг ўндан бир қисми нобуд бўлиши мум-
кин. Бунда 7-куни тана ҳарорати кескин пасайиб, 8-куни
ўлим ҳолати кузатилади (70-расм).
70-расм. Ҳайвонларда касалликнинг клиник кўриниши
127
Қорамол касалликлари
71–
китоб
Do'stlaringiz bilan baham: |