7 sinfda o’quvchilarini (mutatsiya) jarayonini hisobga olgan holda qo’shiq o’rgatish

1.1. 7-sinfda «Musiqa madaniyati» darslarining tuzilishi

• Musiqa darslari quyidagicha tuzilishga ega bo'ladi:
• - dars mavzusi (yil, chorak va dars avzusidan kelib chiqqan holda);
• - darsning turi (to'rt faoliyatdan biri ustuvor bo'ladi);
• - darsning maqsadi: ta'limiy va tarbiyaviy;
• - qo'llaniladigan adabiyotlar;
• - darsning olib borilishi;
• - amaliy ishlar;
• - yangi mavzuni o'tish (barcha faoliyatlarni o'z ichichga qamrab oladi);
• - o'tilgan mavzuni mustahkamlash;
• - uyga vazifa berish va o'quvchilar bilimini baholash.

Yil mavzusi: Xalq musiqasining maxalliy uslublari.

• I-chorak: Qashqadaryo, Surxondaryo, Buxoro, Samarqand vohalarining musiqiy uslublari bilan tanishuv.
• II-chorak: Farqona, Toshkent hamda Xorazm vohalari musiqiy uslublari bilan taniShuv.
• III-chorak: Maqom. Shashmaqom.
• IV-chorak: Xorazm maqomlari, Farqona-Toshkent maqom yo'llari.

1.2. 7-sinfda qo'shiq kuylash faoliyati

• 7-sinfda qo'shiq kuylash jarayonida o'tgan sinflardagi vokal-xor malakalari mustahkamlanadi va aralash xorda kuylashning boshlang'ich malakalari shakllanadi.
• Qo'shiq kuylash faoliyati uchun tavsiya qilingan dastur - janr va musiqiy obrazlarning xilma-xilligi tufayli o'quvchilarning badiiy didini rivojlantirishga katta ta'sir qiladi
• Ko'povozlilik - jamoa bo'lib kuylash faoliyatining asosiy omillaridan biridir. Chunki bu yoshdagi o'quvchilarning ovoz imkoniyatlari chegaralangan bo'lib, jamoa bo'lib kuylash jarayonida ular o'z ovozlarini ehtiyot qilish vaortiqcha zo'riqtirmay kuylash imkonini beradi. Ko'povozli asarlami kuylashdan avval, ko'p ovozlilik elementlari bo'lgan bir qator mashqlarni kuylash, avvalgi sinflarda o'tilgan osonroq bo'lgan ko'povozli kuylarni qaytarish yaxshi natijalar beradi.

II. Bolalarda vokal appari va kuylash faoliyati turlari

• Vokal apparatining faoliyati uchun bolalar o'tirgan yoki tik turgan holda qo'shiq aytishidan qat'i nazar, qo'shiq aytishga munosabatni kuzatish muhimdir.
• Bolalar, o'smirlar va yoshlar bilan ishlashda tovush chiqarishning asosiy usuli yumshoq hujum bo'lishi kerak. Yosh bolalar uchun qattiq hujum qabul qilinishi mumkin emas. Qattiq hujum faqat ba'zan, alohida tasviriy qurilma sifatida mumkin. Ovoz ishlab chiqarishning doimiy usuli sifatida qattiq hujumdan foydalanish nafas olishning bir xil ishini buzadi, ovoz paychalarining ishiga salbiy ta'sir qiladi.