7-sinf “algebra” kursida o’rganilgan mavzularni takrorlash

Darsning uslubi: savol-javob, munozara.

Darsning ko’rgazmali qurollari: darslik, doska, bo’r, tarqatma materiallar, jadvallar, geometrik shakllar.

Darsning borishi:

Yuzlar haqida tushuncha. Tengdosh shakllar

Siz, quyi sinflardayoq ayrim shakllar - to'g'ri to'rtburchak, kvadrat, doiraning yuzlarini hisoblash uchun formulalardan foydalangan edingiz. Bizning hozirgi maqsadimiz yuza tushunchasining kelib chiqish mohiyatini tushuntirishdan iborat edi.

Agar geometrik shaklni chekli sondagi yassi uchburchaklarga bo'lish mumkin bo'lsa, bu shakl sodda shakl deyiladi.

Biz yassi uchburchak deb tekislikning uchburchak bilan chegaralangan chekli qismini aytamiz. Qavariq yassi ko'pburchak sodda shaklga misol bo'ladi. Bu ko'pburchak o'zining biror uchidan chiqqan diagonallari bilan yassi uchburchaklarga bo'linadi (90-a rasm).

Bu paragrafda faqat yassi ko'pburchaklarni qaraymiz va shu sababli «yassi» so'zini qaytarmaymiz.

Yuz — bu musbat miqdor (kattalik) bo'lib, uning son qiymati quyidagi asosiy xossalarga ega:



1- x o s s a. Teng uchburchaklar teng yuzlarga ega.

2-xossa. Agar ko'pburchak bir-birini qoplamaydigan ko'pburchaklardan tashkil topgan bo'lsa, u holda uning yuzi bu ko'pburchaklar yuzlarining yig 'indisiga teng bo 'ladi.

F ko'pburchak bir-birini qoplamaydigan ko'pburchaklardan tashkil topgan degani: 1) F bu ko'pburchaklar yig'indisidan iborat va 2) bu ko'pburchaklardan hech qaysi ikkitasi umumiy ichki nuqtalarga ega emas. Masalan, 90- b, d rasmda bir-birini qoplamaydigan ko'pburchaklardan tuzilgan ko'pburchaklar tasvirlangan.

T a ' r i f . Agar ikki ko 'pburchakdan birini bir necha qismga bo 'lib,

bu qismlarni boshqacha joylashtirganda ikkinchi ko 'pburchak hosil bo 'ha,
bu ko'pburchaklar teng tuzilganlar deyiladi (91- rasm).

Agar ikkita ko'pburchakning yuzlari teng bo'lsa, ular tengdosh ko'pburchaklar deb ataladi. 91- rasmdagi ko'pburchaklar tengdoshdir.

Teng ko'pburchaklar tengdoshdir (1-xossa), ammo teskari tasdiq, umuman aytganda, to'g'ri bo'lmaydi: agar ikki shakl tengdosh bo'lsa, bundan ularning tengligi kelib chiqmaydi.