7-mavzu. Tizim ishlab chiqarish vositalari

7.2.Loyihalash jarayoni

Loyiha– bir necha qismlardan tashkil topgan va o’zida turli mahsulot rasmlari, chizmalari yoki texnologik jarayonlarini o’z ichiga olgan bo’lishi mumkin.

• 
  Loyiha o’zida turli hisoblashlarni, iqtisodiy ko’rsatkichlar, yangilangan elementlar ko’rinishi
  
• 
  Loyiharaqobatbardoshyangimahsulotniyaratishga, mavjudinio’zgartirishga (samaradorligibo’yicha), foydalauvchi talablarini qondirishga qaratilgan bo’lishi mumkin
  
• 
  O’lchami buyicha (kichik, o’rta, katta)
  
• 
  Loyiha(project) – mahsulot, xizmatvayaxshinatijagaerishishmaqsadidaamalgaoshiriladiganharaka tvag‘oyalar.
  
• 
  Loyihaningamalgaoshirilishi- loyihaning maqsadiga erishishga yo‘naltirilgan harakat, ish , chora-tadbirlar yig‘indisi.
  
• 
  Natija- loyihada ko‘rsatilgan, talablarga mos bo‘lgan xizmatlar va yaratilgan mahsulot.
  
• 
  Loyihani ishlab chiqishda belgilangan qadamlar mavjud va ularning ketma-ketligini saqlash orqali kutilayotgan natijaga samarali usullar orqali erishish imkoni tug’iladi.
  

1. 
   qadam: Loyihani tanlash va asoslash. Goya soha muammosi yoki talablardan, material mavjudligidan, yaratish imkoniyatidan kelib chiqib yaratiladi.
   
2. 
   qadam: Mahsulotni modellashtirish va yaratish. Konstruktorlik ishlarini amalga oshirish.
   

Loyiha ishi bajarilishida unga tegishli ma’lumotlar asosida loyiha hisoboti yaratiladi. Loyiha hisoboti quyidagilardan iborat:

• 
  Titulvarag’i
  
• 
  Kirish (qisqacha ma’lumot loyiha haqida)
  
• 
  Loyiha tanlash
  
• 
  Asosnoma
  
• 
  Ishlatiladigan vositalari
  
• 
  Chizma va modellashtirish
  
• 
  Ishlatiladigan materiallar
  
• 
  Ekologik jihatlari
  
• 
  Xulosa
  
• 
  Iqtisodiy hisob-kitoblar
  

Loyiha turkumi uning tarkibi va strukturasiga ko’ra aniqlanadi. Odatda quyidagilar farqlanadi:

• 
  Monoloyiha (istalgan tur, ko’rinish va masshtabdagi alohida loyiha);
  
• 
  Multiloyiha (bir nechta monoloyihalardan tashkil topgan va ko’p loyihali boshqaruv qo’llanilishini talab etadigan kompleks loyiha)
  
• 
  Megaloyiha (muayyan moddiy natijaga ega bo’lgan va jamiyatga jiddiy, uzoq muddatli ta’sir ko’rsatadigan investitsion loyiha)
  

Loyiha turi u amalga ishiriladigan asosiy faoliyat doirasi bo’yicha aniqlanadi:

• 
  Texnikaviy;
  
• 
  Tashkiliy;
  
• 
  Iqtisodiy;
  
• 
  Ijtimoiy
  
• 
  Qo’shma
  

Biznes tizim tahlilida loyihani rejalashtirish:

• 
  Muammoni aniqlashtirish
  
• 
  Loyiha vazifasi va qanday muammoni hal qiladi, qanday natija olish mumkin
  
• 
  Loyiha masshtabini aniqlash
  
• 
  Loyiha xodimarining vazifalari
  
• 
  Loyiha qatnashchilarini malakasini oshirish
  
• 
  Loyihani rejalashtirish
  
• 
  Yo’naltiruvchi loyihaviy shartlarni ishlab chiqish
  
• 
  Tashkilotni tahlil qilish
  
• 
  Yechimlarni loyihalash
  
• 
  Loyihani amalga oshirish
  
• 
  Loyihani baholash