7-mavzu kesuvchi asboblarning yemirilishi va turg’unligi

Eyilish turlari va uni Ulchash usullari. Eyilishda kesuvchi asbob massasi kamayadi, shuning uchun eyilish Ulchovi massa bulishi mumkin.
Kesuvchi asbobning eyilishi w chiqib ketuv modda miqdorini (massasini ) m sarflangan ishga A munosabati bilan Ulchadi:



Eyilishni Ulchashning bu suli asosan tugri, lekin bir qator muxim kamchiliklarga ega.
Kesuvchi asbobning umumiy massasiga nisbatan eyilgan bUlaklar miqdori shunchalik kichikki, uni Ulchash qiyinchilik tUg’diradi.
Kesuvchi asboblarning eyilishini aniqlash uchun quyidagi usullar kullaniladi.
Oldingi va orqa yuzalar buyicha eyilish maydonchalarini Ulchash. Bu eng kup tarqalgan usul xisoblanadi. Bu usul etarlicha sodda va ishonchlidir. Ulchash uchun Brinel lupasi va asbobsozlik mikroskopidan foydalaniladi. Eyilish maydonchalari fotoqurilma erdamida shaklga olinadi.
Oldingi yuzadagi chuqurga chuqurligi ustunga maxkamlangan indikator bilan Ulchanadi. Bu usul vaqt birligi ichida kesuvchi asbob geometriyasining va kesish maoromining eyilishga ta`sirini taqqoslash imkonini beradi.
Nisbiy eyilishni ulchash. Turli xil kesish maoromlarida ishlovchi kesuvchi asboblar eyilishini solishtirish uchun, eyilishga keskichning yUl uzunligiga nisbati nisbiy eyilish U₀ beradi: Kupincha eylish kesishning 1000m yUliga tugri keladi qilib ifodalanadi va quyidagi formula buyicha aniqlanadi.
(44)
bu erda U - keskichning ishlash vaqtidagi eyilishi m ( mkm ), l - kesish yUli, m.
(45)
d - ishlov berilayotgan detal diametri, m.
L - detalning ishlov berilgan qismi uzunligi, m.
s - detalning 1 aylanishiga tugri keluvchi surish, mm/ayl.
Nisbiy eyilishni xisoblash faqat meoeriy eyilish muxitida tugri natijalarni beradi.


Ulchamli eyilishni ulchash. Ishlov berish aniqligi nuqtai nazaridan, keskich chUqqisidan ishlov berilgan yuzaga normal buyicha Ulchanuvchi va Ulchamli eyilish deb ataluvchi eyilish katta axamiyatga ega buladi.
Ulchamli eyilish kattaligini aniqlash uchun keskich chUqqisidan bir qancha masofada ikkita ustma-ust joylashgan chiziqlar utkaziladi (shakl-62). Ulchamli eyilish tajriba boshida (d_i) va tajribadan keyin Ulchangan (d₀) keskich chUqqisidan chiziqgacha bulgan masofa farqi sifatida xisoblab chiqiladi. Ulchash aniqligini oshirish uchun yagona Urnatuvchi baza tanlanadi.


62-шакл. Кескични улчамли емирилишини улчаш схемаси

Ulchamli eyilish asbobsozlik mikroskopida yoki proektorda Ulchanadi. Oxirgi paytda tajribagacha kesuvchi asbob kesuvchi qirrasining konturi kUchirib olinadi, kesuvchi qirraning siljish kattaligi va shuningdek Ulchamli eyilishi aniqlanadi.

Baozan Ulchamli eyilishni orqa yuza buyicha eyilish maydonchasi balandligini Ulchash bilan va quyidagi formula aslida xisoblab aniqlanadi:
U = h_orqtg, (46)

bu erda - orqa burchak (shakl-63).

Biroq bu usul xatoliklarga olib keladi.
Ulchamli eyilishni detalni konusligini Ulchab aniqlash mumkin. Keskichlarni qizishi va elastik deformatsiyalanishini ta`sirini urganib chiqarish uchun tizim quyidagicha kurinishga ega buladi. Xomoki detal chetlarida ikkita A va B yuzalar yUniladi (shakl-64).






64-шакл. Детални конуслиги бщйича щлчамли ейилишини аниылаш схемаси

Tizimni siqilishi yuza diametrlari ayirmasining yarimiga teng:

Kesuvchi asbobning eyilgan qismini massasini (xajmini) radioaktiv izotonlar usuli bilan aniqlanadi, uning moxiyati kuyidagidan iborat. Qattiq qotishma yoki boshqa asbobsozlik materiali plastinkasi neytronlar bilan nurlantiriladi. Buning natijasida kesuvchi asbob materialida koboltning S₀⁶⁰, Volframning W¹⁸⁵, W¹⁸⁷, titanning Ti⁵¹ va boshqalarning radioaktiv izotoplari xosil buladi. (shakl-65).

Nurlangandan sUng boshlan-g’ich eyilish ta`sirini bartaraf qilish uchun kesuvchi asbob kushimcha kesib ishlanadi. Sungra qirindi namunalari ajratiladi (50-100 gr portsiya) va ularning aktivligi Ulchanadi. Qirindining radiaktiv-ligi asbobsozlik materiallari-ning eyilgan bUlaklari miqdo-riga bog’liq buladi. Eyilish kattaligi e impulpslar chastotasi xamda eyilish maxsulotlari massasi bilan ifodalanadi.

Radiaktiv izotoplar usuli yuqori sezgirlikka, aniqlikka, natijalarining batafsiligiga ega bulib, tajriba vaqtini va materiallar sarfini keskin qisqartirishi mumkin.
Bu usul yordamidagi, vaqt birligi ichida eyilish Uzgarishini, kesuvchi asbob geometriyasini kesish maoromini elementlarini va sovitish moylash moddalarini eyilishga ta`sirini, shuningdek turli xil asbobsozlik materiallarining kesish xususiyatlarini Urnatish mumkin.