7-мавзу. Кейнснинг товарлар ва хизматлар бозоридаги макроиқтисодий мувозанат модели

«Кейнс хочи». Ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанат даражасига эришиш механизми

Режалаштирилган харажатлар чизиғи ҳақиқий ва режалаштирилган харажатлар бир-бирига тенг бўлган (Y=E) чизиқни қайсидир а нуқтада кесиб ўтади. Y=E чизиқда ҳақиқий инвестициялар ва жамғармалар тенглиги сакланади. а нуқтада эса даромадлар режалаштирилган харажатларга тенг бўлади. Шунингдек, бу ерда режалаштирилган ҳамда ҳақиқий инвестицияларнинг ўзаро тенглигига эришилади. Яъни, макроиқтисодий мувозанат таъминланади.
Агарда, ишлаб чиқаришнинг ҳақиқий ҳажми (Y1) унинг мувозанат даражаси (Y0)дан кўп бўлса, истеъмолчилар маҳсулотларни ишлаб чиқарувчилар таклиф қилганга нисбатан кам сотиб олади (ADAS) кўрамиз. Талабнинг ошиши эса фирмалар захирасининг камайиши ҳисобига қондирилади. Натижада, ЯММ аста секин Y2 дан Y0 га қараб ўсади ва яна АD=AS тенглигига эришилади. Бу эса айни пайтда Е=Y ва I=S айниятларга эришилганлигини англатади.
Миллий ишлаб чиқаришнинг мувозанат ҳолати (Y0), ялпи харажатлар компонентларининг ҳар бирининг (истеъмол, инвестиция, давлат харажатлари ёки соф экспорт) ўзгариши натижасида тебраниши мумкин. Ушбу таркибдаги бирорта омилнинг миқдорининг ўсиши режалаштирилган харажатлар эгри чизиғини юқорига суради ва аксинча камайиши пастга сурилишга олиб келади.

Автоном харажатлар мультипликатори

Автоном харажатларнинг ҳар қандай ўсиши, яъни ΔА = Δ(а+I+G+Хn) мулътипликатор самараси ҳисобига ялпи даромадларнинг кўпроқ миқдорга (ΔY) ошишига олиб келади.
Автоном харажатлар мулътипликатори мувозанатли ЯММ ўзгаришнинг автоном харажатларнинг ҳар қандай компоненти ўзгаришига нисбатини кўрсатади: m = ΔY/ΔА:
Бу ерда: m - автоном харажатлар мулътипликатори;
ΔY – мувозанатли ЯИМнинг ўзгариши;
ΔА – автоном харажатларнинг Y ўзгаришига боғлиқ бўлмаган ўзгариши.