7-mavzu. Buyurtmali kalkulyatsiya qilish usuli reja

Bilvosita xarajatlar

Ko’p pudratchilar o’z xarajatlarini alohida kontraktlarga taqsimlashga urinmaydi, chunki ko’pincha ular bevosita xarajatlarga nisbatan qiymati juda oz bo’ladi. Shunga qaramay, bunday bilvosita xarajatlar ayrim kontraktlarga taqsimlansa, u holda kontrakt schetiga ancha miqdorda summa kirim qilingan bo’lar edi.

Ekspert xulosasi va ushlab qolinadigan summa⁶

Har bir kontraktning qiymati ijrochi va mijoz o’rtasida kelishiladi va u kontrakt qiymati deb yuritiladi. Kontarkt juda katta bo’lib, ishlar ko’p oyga, hatto yillarga cho’ziladigan bo’lsa, pudratchi o’z mijozidan kontrakt qiymatiga muvofiq oraliq to’lovlarini olishni kutadi. Bunday to’lovlar o’sha paytgacha kontrakt bo’yicha bajarilgan ishlarning hajmiga muvofiq bo’ladi. To’lovlar tartibi quyidagicha:
Ekspert xulosasi:
Kontrakt bo’yicha ishlar bajarilishiga qarab, buyurtmachining eksperti xulosa beradi, unda kontrakt qiymatining ijrochi bajargan ish hajmiga mutanosib to’lanishi mumkin bo’lgan qismi ko’rsatiladi. Ko’p hollarda ijrochi bunday bosqichda oraliq to’lovi miqdoriga schet-faktura beradi.

Ushlab qolinadigan summa

Kontarktni bajarish davrida ijrochi odatda qiymatning ekspert xulosasida aniqlangan qismini oladi. Buyurtmachi ushlab qoladigan summa «Ushlab qolinadigan pul miqdori» sifatida ma’lum. Bu summa ijrochiga kontrakt tugallanib, har qanday nuqsonlar to’g’irlangandan so’ng beriladi.

Tugallangan kontrakt bo’yicha tushuntiriladigan foyda.

Kontrakt uzoq muddatga mo’ljallangan bo’lsa, ijrochi o’z hisobotlarida kontrakt bo’yicha foydani ko’rsatishiga yo’l qo’yiladi. Ishning tugallanish foizi usuli bir necha yil davomida foyda olinmay, birdaniga kontrakt tugallangan yilda foyda paydo bo’ladigan noizchillikdan qutilishga imkon beradi. Tugallanmagan kontraktda foydaning qanday miqdorini tan olish mumkinligi to’g’risida qaror qabul qilish chog’ida quyidagi jihatlar e’tiborga olinishi lozim:⁷

1. 
   Oraliq foydani tan olishdan avval kontrakt muvaffaqiyatli chiqishi aniq bo’lishi lozim.
   
2. 
   Har qanday foyda ushbu sanada kontrakt bo’yicha bajarilgan ishlarga mutanosib olinishi kerak.
   
3. 
   Kontrakt bo’yicha kutilayotgan umumiy yo’qotishlar miqdoriga nisbatan mumkin qadar tez chora ko’rish zarur.
   

Oraliq foydani hisoblash

Tugallanmagan loyiha bo’yicha foydani hisoblash besh qadamdan iborat:
1-qadam.
Kontraktni amalga oshirishning umumiy qiymatini aniqlang (narxi qayd etilgan kontrakt uchun kontrakt qiymati umumiy qiymat hisoblanadi).
Bu qadamni (a) deb ataymiz.
2-qadam.Kontraktni bajarish davomida paydo bo’lishi mumkin bo’lgan xarajatlarning umumiy miqdorini hisoblang. Bu bandni (b) deb ataymiz, u ikki elementdan iborat:
1.Shu sanaga qadar qilingan qayd etilgan xarajatlar, plyus qo’shiladi
2.Kontraktni bajarish uchun kelgusida zarur bo’ladigan taxminiy xarajatlar.
3-qadam. Kontrakt bo’yicha nazarda tutilgan taxminiy foyda (a)dan (b)ni ayirib tashlash bilan aniqlanadi.
4-qadam.Shu sanada tushuntiriladigan foyda shu vaqtda bajarilgan ish hajmini aks ettirishi lozim. Bu quyidagicha hisoblanadi: