7-Ma'ruza. Sutni qayta ishlash mahsulotlari va sifati

Sutga issiklik ishlov berish 

Kasallik kuzgatuvchi (patogen) mikroorganizmlarni yukotish maksadida sutga 

issiklik ishlov beriladi. Issiklik ishlov berish 65-1450S xaroratda olib boriladi. Sut 

ishlab chikarish korxonala¬rida sutga issiklik ishlov berish ikki usulda olib boriladi. 

Bular:yukori (pasterlash va sterillash) va past (sovutish va muzlatish) 

Pasterlash-bu  sutni  Qaynash  xaroratidan  past  xaroratda  isitish  demakdir.  Sut 

65-950S xaroratda 15-20 sekunddan 30 minutgacha pasterlanadi. 

Sutga  issiklik  ishlov  berishda  fakatgina  pasterlash  va  sterillash  emas,  balki 

dezodoratsiya  jaraeni  xam  kullaniladi.  Biz  bilamizki  sut  tarkibida  oksil,  yog, 

uglevod, mineral moddalar dan tashkari uchuvchan moddalar va gazlar xam mavjud. 

Bunday moddalar va gazlar sutning taʼm va xidini yemonlashtiradi. 

Bundan  tashkari  saklash  jaraenida  sut  tarkibidagi  kislorod  undagi  yog 

sharlarining oksidlanishiga va vitaminlarning buzilishiga olib keladi. Shuning uchun 

sutning oranoleptik kursatkichlarini yaxshilash maksadida sut pasterlashdan tashkari 

dezodoratsiyaga  uchraydi.  Dezodoratsiya  vakuum-dezodoratsion  ustanovkalarda 

65-700S xaroratda 

0.04-0.06  MPa  bosim  ostida  4-5  sekund  davomida  olib  boriladi.  Bunday 

sharoitda sut Qaynaydi va sutdan chikkan bug bilan birga keraksiz gaz va uchuvchan 

moddalar xam yukotiladi. 

Sterillash-bu  tarkibidagi  barcha  sporali  mikroorganizmlarni  yukotish 

maksadida 1000S dan yukori xaroratda sutga issiklik ishlov berish demakdir. 

Sutni sterillashning kuyidagi rejimlari kullaniladi. 

-1180S  xaroratda  15-20  minut  davomida  avtolavkalarda  shisha  idishda 

Qadoqlangan sutni sterillash. 

-1200S  xaroratda  15-20  minut  davomida  uzluksiz  xarakatlanuvchi 

sterillizatorlarda shisha idishga Qadoqlangan sutni sterillash. 

-140-1450S  xaroratda  3-4  sekund  saklab,  sungra  200S  xaroratgacha  sovutib 

kogoz  xaltachalarga  kuyib  Qadoqlash.  Yoki  boshkacha  kilib  aytganda 

ulьtrasterillash. 

Tozalangan, meʼerlashtirilgan va gomogenizatsiyalanib pasterlangan sut oxirgi 

jaraen 

Qadoqlashga 

yuboriladi.Pasterlangan 

sut 

shisha 

idishlarda,kogoz 

xaltachalarda,polietilen xaltachalarda 0,25,0,5,1 litrli kilib chikariladi. Pasterlangan 

sutni kichik xajmdagi idishlarda Qadoqlash avtomat liniyalarda olib boriladi. 

Xozirgi paytda sutni polietilen va kogozli xaltachalarda Qadoqlash juda keng 

kullanilmokda.  Bunday  xaltalarni  kullash  juda  kulay  bulib,ular  murakkab  yuvish 

jaraenini talab etmaydi va ularni tashish ancha yengil xisoblanadi. 

---

Kogoz xaltachalarda sutni Qadoqlash АP1-N va АP2-N avtomat jixozlarda olib 

boriladi.  Bunday  avtomat  jixozlarning  kuvvati  soatiga  3000-9000  ta  xaltachani 

Qadoqlashdan iborat. 

Qadoqlangan sut xarorati 80 S va xavosining nisbiy namligi 85-90 % bulgan 

sovutgichlarda 18 soatgacha saklanishi mumkin. 

Tayerlangan 

maxsulot 

texnologik 

va 

mikrobiologik 

nazoratdan 

utkaziladi.Standart talabiga kura pasterlangan sutning taʼm va xidi yangi sogilgan 

sutga  xos,begona  taʼm  va  xidsiz  bulishi  kerak.  Rangi  sal  sargishrok-  ok  bulib 

konsistentsiyasi  bir  jinsli  bulishi  kerak.  Idish  tubida  oksilli  chukmalar  bulmasligi 

lozim. Bun¬day tayer sutning kislotaliligi 210 T dan yukori va tozalik darajasi esa 

1- guruxdan past bulmasligi kerak.