7-ma’ruza: Qadimgi Rusda jismoniy madaniyat Reja: Rus dvoriyanlari muhitda jismoniy tarbiya

7-ma’ruza: Qadimgi Rusda jismoniy madaniyat
Reja:

1. 
   Rus dvoriyanlari muhitda jismoniy tarbiya.
   
2. 
   P.F.Lesgaftning jismoniy tarbiya ta’limi
   
3. 
   Rossiyaning Olimpiya harakati yo‘lidagi intilishlari.
   

Eng avvalo e’tirof etish lozimki, jismoniy madaniyat va sport tarixiga doir darsliklar (1968 yildagi tarjima), V.V.Stolbov rahbarligi tahriri ostida tayyorlangan, keyingi darsliklar (1983, 1989 va boshqa ruscha) birmuncha eskirdi.

V.V.Stolbov tahriri ostida 2000 yilda nashrdan chiqqan «Istoriya fizicheskoy kultur i sporta» darsligi (uchinchi qayta ishlangan) birmuncha ixcham, voqyealar oydinlashgan, so‘nggi yillardagi o‘zgarishlar, dalillar oddiy qilib bayon etilgan.

Eradan avvalgi IV-III asrlarda shimoliy rus xalqi mehnat va turmushda chang‘idan ko‘p foydalangan. Sibir va Uzoq Sharq xalqlari yugurish, nayza uloqtirish, boltani mo‘ljalga otish, eshkak eshish, ayiq o‘yinlari va jismoniy qadriyatlarning boshqa turlari bilan mashg‘ul bo‘lishgan.

Qadimgi slavyanlarning jismoniy mashqlari va turli xil o‘yinlari alohida ajralib turgan. Sharqiy slavyanlar xalqlari quldorchilik tuzumini deyarli boshdan kechirmaganlar. Ular chorvachilik, yer haydash, ovchilik, mayda hunarmandchilik bilan shug‘ullanganlar.

Qadimgi slavyanlarda qizlarni onalar, o‘g‘il bolalarni esa otalar tarbiyalashgan. Har bir o‘g‘il bolaning jangchi bo‘lishi uchun tayyorlanishi kuzda tutilgan. Tarbiya ikki yoshdan boshlanib, bola to‘rt yoshga yetganda, uni otga o‘tqazganlar. 10 yoshga to‘lgan bolalar qilichbozlik qilib, barcha hunarlarni yaxshi egallagan.

Slavyanlar Volga, Dnepr daryolari va Qora dengiz qirg‘oqlari eshkak eshishni yaxshi o‘rganishdi. Sharqiy slavyan xalqlar o‘zlarining an’analari va marosimlarida «Ayiq jangi», «Ho‘kiz bilan olishuv», «Ovda» kabi o‘yinlarni ijro etishdi.

Ta’kidlash lozimki, Rossiyaning madaniyat hamda jismoniy tarbiyasi davrlar o‘tishi bilan rivojlangan. Bu Oktyabr inqilobidan keyin (1917) ham bevosita Rossiyada va mustamlaka mamlakatlarida (Kavkaz, Markaziy Osiyo, Boltiq bo‘yi va h.k.) davom ettirildi. Rossiya Federasiyasi va Sobiq SSSRning jismoniy tarbiya va sport tarixi bir hisoblanadi. Shuning uchun Rossiya Federasiyasi va Sobiq SSSR jismoniy tarbiya va sport tarixi birgalikda ifoda etildi.