7 litrli idishda 2,4×10

ATOM VA YADRO TUZILISHI


М23
1. Geliy, litiy va kislorod elementlari atomlarining protonlari massalarini aniqlang. Ularning protonlarining massalari elektronlar massasidan necha marta katta?

Берилган: He , Z=2

Li , Z=3

O , Z=8

m_p=1.67*10^-27 kg

--------------------

M_p,He = ? , M_p,Li = ?, M_p,O = ?

Ечиш: Atom protonlar massasi yadro zaryadi Z ga bog’liq: M_p,Z=Z*m_p . Demak,

M_p,He = 2* 1.67*10^-27 kg = 3.34*10^-27 kg

M_p,Li = 3* 1.67*10^-27 kg = 5.01*10^-27 kg

M_p,He = 8* 1.67*10^-27 kg = 1.34*10^-27 kg

2. Uglerod, natriy va xlor elementlarining protonlari zaryadining qiymatini toping.

Берилган: C , Z=6

Na, Z=11

Cl , Z=17

q_p=1.6*10^-19 C

---------------------------------

q_C = ? , q_Na = ?, q_Cl = ?

Ечиш: Atomni protonlar zaryadi Z ga bog’liq: q = Z* q_p . Demak,

q_C = 6*1.6*10^-19 C = 9,6*10^-19 C

q_Na= 11*1.6*10^-19 C =1,76*10^-18 C

q_Cl = 17*1.6*10^-19 C =2,72*10^-18 C

3. Azot, temir va uran elementlarining har bir protonlari massasini va zaryadining qiymatini aniqlang.

Берилган: N , Z=7

Fe, Z=26

U, Z=92

m_p=1.67*10^-27 kg

q_p=1.6*10^-19 C

--------------------------------------------------

q_N=?, q_Fe=?, q_U=?, m_N=?, m_Fe=?, mq_U=?

Ечиш: Atomni jami protonlar massasi yoki zaryadi Z ga bog’liq:

M=Z*m_p, q=Z*q_p, Demak,

m_N = 7*1.67*10^-27 kg =11.7*10^-27 kg

m_Fe= 26*1.67*10^-27 kg =43.4*10^-27 kg

m_U = 92*1.67*10^-27 kg =153.64*10^-27 kg

q_N = 7*1.6*10^-19 C = 11.2*10^-19 C

q_Fe= 26*1.6*10^-19 C = 41.6*10^-19 C

q_U = 92*1.6*10^-19 C = 147.2*10^-19 C

4. Kislorodning izotopi izotopidan, uranning izotopi izotopidan qanday farq qiladi? Ularning har biri atomida nechtadan elektron bor?

Ечиш: Atom izotoplarida protonlar soni Z bir xil , lekin neytronlar soni N – binobarin massa soni A har hil bo’lish mumkin, (X–biror element), Demak, A=Z+N dan

, Z=8, N=8

, Z=8, N=7

, Z=92, N=143

, Z=92, N=146

Neytral atomlarda elektronlar soni n_e protonlar soni Z ga teng. Demak,

va izotopida n_e=8 tadan elektron bor

va izotopida n_e=92 tadan elektron bor
5. Mendeleyevning kimyoviy elementlar davriy sistemasidan foydalanib, azot, kumush, fermiy elementlari atomlaridagi elektronlar, protonlar va neytronlar sonini aniqlang.

Берилган: N , Z=7 , A=14

Ag, Z=47 , A=108

Fm, Z=100 , A=257

---------------------------

n_e=?, Z=?, N=?

Ечиш: ( X – biror element ) , Bunda A=Z+N, Neytronlar soni N=A-Z, Elektronlar va protonlar soni Z ga teng n_e= Z. Demak,

N , Z=7 , A=14 , n_e=7, N=7

Ag, Z=47 , A=108, n_e=47, N=61

Fm, Z=100 , A=257, n_e=100, N=157

6. Kislorodning va izotoplari va Uranning va izotoplari yadrolarining massalarini toping

Берилган: m_p ≈ m_n =1.67*10^-27 kg

Ечиш: Yadro massasi m “ taqriban ! ” barcha nuklonlar (massa soni A) massalari

yig’indisiga teng, m≈A*m_p , Demak,

, A=16 , m( ) = 16*1.67*10^-27 kg = 26,72*10^-27 kg

, A=15 , m( ) = 15*1.67*10^-27 kg = 25,05*10^-27 kg

, A=235 , m( ) = 235*1.67*10^-27 kg =392,45*10^-27 kg

, A=238 , m( ) = 238*1.67*10^-27 kg =397,46*10^-27 kg