7-laboratoriya ishi mavzu: tokarlik keskichlari, ularning turlari va geometriyasi

7.1-rasm. Keskich elementlari.
Materialni yaxshi kesib ishlash uchun keskichlarning ish qismi (kallagi) ma’lum burchaklar bo‘yicha o‘tkirlanib, asosiy va yordamchi kesuv qirralari hosil kilinadi Ma’lumki, zagotovkani keskich bi­lan kesib ishlashda qirindi keskichning old yuzasi bo‘ylab chiqadi. Keskichning zagotovkaga qaragan yuzalaridan biri asosiy, ikkinchisi esa yordamchi bo‘ladi. Asosiy kesuvchi qirra qirindi yo‘nishda asosiy ishni, yordamchi qirra yordamchi ishni bajaradi.

7.2-rasm. Tokarlik keskichida bajariladigan asosiy ishlar.
Keskichning asosiy kesuvchi qirrasi bilan yordamchi kesuvchi qirrasi tutashgan nuqtada keskich uchi bo‘ladi. Keskichning uch burchagi zagotovkani xomaki yo‘nishda o‘t­kir, nafis yo‘nishda radius bo‘yi­cha o‘tmaslangan bo‘ladi. Tokarlik stanogida zagotovka­ni yo‘nib ishlashda keskich asosiy tekislikda yotadi (7.3-rasm, a). Keskichning bu vaziyatidagi geo­metrik parametrlarini aniqlash uchun uni kesuvchi qirrasidan asosiy tekislik bilan kesish tekis- ligiga tik qilib o‘tkazilgan te­kislikda o‘lchash kerak (7.3-rasm, b) Keskichning kesuvchanligi, uzoq muddat ishlashi, energiya sarfi, ish unumi va ishlov sifati uning materialiga va geometrik burchaklari qiymatlariga ham bog‘lik. Za­gotovka materialida xossasi ku­tilgan sifat ko‘rsatkichlariga ko‘ra keskich materiallarni va uning geometrik parametrlarini to‘g‘ri tanlashning ahamiyati g‘oyat katta.
Tokarlik yo‘nuvchi keskichining asosiy geometrik parametr burchaklari:
1. Oldingi burchagi (α). Keskichning oldingi burchagi deb keskichning oldingi yuzasi bilan asosiy kesuvchi qirrasidan o‘tuvchi kesish tekisligiga tik tekislik orasidagi burchakka aytiladi. Bu burchak kesilayotgan metall katlamining deformasiyalanishida hosil bo‘luvchi kuchlanishlarni kamaytirishda, qirindi ajralishda muhim rol o‘ynaydi. Odatda, bu burchak 8—20 gradus oralig‘ida olinadi. Agar keskichning oldingi yuzasi asosiy kesuvchi qirrasidan pastda bo‘lsa, musbat (+ γ) va aksincha, yukorida bulsa, manfiy burchak (—γ) bo‘ladi.