7-laboratoriya ishi mavzu: tokarlik keskichlari, ularning turlari va geometriyasi

7-LABORATORIYA ISHI

MAVZU: TOKARLIK KESKICHLARI, ULARNING TURLARI VA GEOMETRIYASI

1 . Ishdan kuzatilgan maqsad:
1. Tokarlik keskichlari turlarini o‘rganish
2. Tokarlik keskichlari geometriyasini o‘rganish.
Nazariy ma’lumotlar.
Ma’lumki, zagotovkalarni stanoklarda keskichlar bilan kesib ishlashda keskich zagotovkaga botirilib, unga nisbatan ma’lum qatlam yo‘nalish bo‘ylab ilgarilanma harakatlanayotganda zarur kalinlikdagi metall qatlamini qirindi tarzida yo‘nib, uni kutilgan shakl na o‘lcham­ga o‘tkaziladi.
Materiallarni keskichlar bilan kesib ishlash turlari xilma-xil bo‘lib, ularning asosiylariga yo‘nish, parmalash, randalash, frezalash va jilvirlash usullarini ko‘rsatish mumkin. Tokarlik stanogida zagotovkani keskich bilan kesib ishlashdagi sxemadan ko‘rinadiki, zagotovka stanokning patroniga maxkam va te­kis aylanadigan qilib o‘rnatilgan, uning ma’lum tezlikda aylantirilishida keskichning materialdan zarur kalinlikdagi qirindi yo‘nishi uchun uni kesuvchi qatlamga rostlab, kesish yo‘nalishi bo‘ylab yurgiziladi.
Tokarlik keskichlar hili, konstruksiyasi va geometriyasi. Ma’lumki, detallarni bajaradigan ishlariga ko‘ra tegishli materi­allardan sifat talablariga binoan turli hil stanoklarda keskichlar bilan ishlovlar natijasida tayyorlanadi. Kuzatishlar ko‘rsatadiki, za­gotovkalarni keskichlar bilan kesib ishlash ko‘prok, tokarlik stanoklariga to‘g‘ri keladi. Shu boisdan quyida tokarlik keskichlar hili, konstruksiyasi va geometriyasi haqida ma’lumotlar keltirilgan.
Tokarlik keskichlarining bajaradigan ish xarakteriga ko‘ra: yo‘nuvchi, teshik kengaytiruvchi, tores yuzani ishlovchi, ariqchalar ochuvchi, kesib tushiruvchi, o‘tmas burchak bo‘yicha galtel ishlovchi, shakldor yuzalar ishlovchi, rezbalar ochuvchilarga ajratiladi. Keskichlarni konstruksinsiga ko‘ra ish qismi (kallak) va tana qismiga ajratiladi. Kallak kis­mida asosiy va yordamchi kesuvchi kirralari buladi. Kallagi to‘g‘ri, o‘ngga va chapga qayrilgan, uchi o‘tkir, radius bo‘yicha o‘tmaslangan bo‘ladi. 771-rasmda tokarlik kes­kichlar hili ko‘rsatilgan. 8.2-rasmda tokarlik keskichlar bilan stanokda bajariladigan asosiy ishlar hillari keltirilgan 8.3-rasmda tokarlik yo‘nuvchi keskich va uning geometriyasi keltirilgan.