7-Amaliy mashg'ulot: O'pkaning tiriklik sig'imi va nafas chastotasini aniqlash. Kardiorespirator indeksi bo'yicha organizmning chidamliligini aniqlash

---

O'zbekiston Milliy universiteti
Biologiya fakulteti
Odam va hayvonlar fiziologiyasi
kafedrasi
Yosh davrlari fiziologiyasi va gigienasi
fanidan
7-Amaliy mashg'ulot:
O'pkaning tiriklik sig'imi va nafas chastotasini 
aniqlash. Kardiorespirator indeksi bo'yicha 
organizmning chidamliligini aniqlash

---

O'pkaning tiriklik sig'imi va nafas chastotasini aniqlash.
Kardiorespirator indeksi bo'yicha organizmning 
chidamliligini aniqlash
•
Ishning maqsadi: 
Nafas olish va nafas chiqarish mehanizmi, 
nafas olish a'zolarining innyervatciyasining shemasi, 
shuningdek tashqi nafasni tekshirishda ishlatiladigan ba'zi 
usullar bilan tanishish.
•
Ishning rejasi:
1.Spirometr usulini o'zlashtirish va o'pka sig'imini aniqlash;
2.Gurux talabalarining jinsi va jismoniy rivojlanganiga qarab 
o'pkaning tiriklik sig'imini aniqlash.
3.O'pkaning ventilyatsiyasini aniqlash
•
Kerakli jixozlar:
Mulyaj vaplakatlar, spirometr, spirt, pahta, sovunli eritma

---

O'pkaning tirikli sig'imi
•
O'pkaning tirikli sig'imini aniqlashdan oldin spirometrn nol 
xolatga keltiriladi, buning uchun ichki silindrning 
qopqog'idagi po'kak ochiladi va shkalaning nol belgisigacha 
shu silindr suvga tushiriladi. Keyin po'kak joyiga qo'yiladi. 
Mundshtuk suv bilan yuviladi va spirt lipahta bilan artiladi.
•
O'pkaning tiriklik sig'imini o'lchash uchun sinaluvchi odam 
galma-gal chuqur nafas olib so'ng chiqaradi, keyin yana bir 
marta chuqur nafas olganidan keyin, nafasni rostlab 
spirometrga yutilgan xavoni chiqaradi. Xavoni yo'qotmaslik 
uchun burun siqiladi.

---

O'pkani tiriklik sig'imini o'lchash (A) va
Spirometrni tuzilishi (B).

---

O'pkani tiriklik sig'imini 
Tinch xolatda nafas olinganda o'pkaning pastki uchdan 
ikki qismi cho'ziladi. Alveolalarning bir qismit inch 
xolatida bo'lib, kuchli nafas olinganida cho'ziladi. Tinch 
xolatdagi nafas olish va nafas chiqarishning xajmi 500 
ml ni tashkil qiladi, ana shu xavo xajmi 
nafas xavosi 
deyiladi. Odatdagicha nafas olgandan so'ng, zo'r berib 
nafas olingandagi xavoni qo'shimcha 
nafas xavosi 
deb 
ataladi. Odatdagicha nafas chiqarilgandan keyin, zo'r 
byerib nafas chiqarish yo'li bilan yana 1500 ml 
atrofidagi xavoni chiqarsa bo'ladi. Bu xavo xajmini 
rezyerv xavo 
deyiladi
.

---

O'pka hajmi va sig'imi.O'pkaning tiriklik sig'imi va qoldiq hajm kattaligi 
(rasmning o'ng tomonida) jinsga va yoshga bog'liq bo'ladi (R.ShmidvaG. Tevs 
bo'yicha, 1986).

---

Har hil yoshdagi odamlar o'pkasining umumiy va hayotiy 
sig'imi, hamda qoldiq hajmini bir-biriga bog'liqlik egri 
chizig'i (P.Dejours, 1966).

---

O'pka sig'imi jadvali

---

Topsdiriqlar
•
1.Spirometr usulini o'zlashtirgan holda o’zingizni o'pka 
sig'imini aniqlab daftarga qaud qiling.
2. Gurux talabalarining jinsi va jismoniy rivojlanganiga qarab 
o'pkaning tiriklik sig'imini farqini yozib oling.
3. O'pkangizni ventilyatsiyasini hisoblap toping

---

•
Куchkarova L.S., Каrimova I.I. Yosh davrlari fiziologiyasi
va gigienesi. Тоshkent, “Universitet” - 2020.
•
Mamatova
Z.A.,
Djapparova
G.M.,
Yusupova
U.R.,
Karimova
I.I.,
Niyazmetov
B.A.,
Mirzaqulov
S.O.
Yosh
fiziologiyasi
va
gigienesi.
Uslubiy
qo’llanma. Тоshkent,
“Universitet” - 2019.
Foydalangan adabiyotla
r:

---

E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT!

---

Document Outline

• D:\Ravshan aka\Ravshan aka\Ёш физиологияси ва гигиена+\амалий презентация\7-Amaliy mashg'ulot.pptx