7-Amaliy mashg’ulot
MILLIY VA JAHON TELEKOMMUNIKATSIYA TARMOQLARINI
QURISH TAMOYILLARINI O‘RGANISH
Ishdan maqsad
Milliy va jahon telekommunikatsiya tarmoqlarini
qurish tamoyillarini
o‘rganishdan iborat.
Nazorat savollari.
1.
Butun jahon telekommunikatsiya tarmog‘ini tushuntiring
2.
XKM uchta sinfini ulanishiga misol keltiring
3.
Milliy telekommunikatsiya tarmog‘ining qurilish uslubini tushuntiring
4.
O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmog‘i qanday tuzilgan?
5.
Mintaqaviy telekommunikatsiya tarmog‘i qanday tuzilgan?
6.
Raqamli integral aloqa tarmog‘i qanday tuzilgan?
7.
Radio aloqa tarmog‘i qanday tuzilgan?
8.
Uyali aloqa tarmog‘i PSTN bog‘lanishiga misol keltirib tushuntiring
Nazariy qism
Jahonning ko‘pgina mamlakatlari kirgan, elektron aloqaning xalqaro ittifoqi
yerning
butun territoriyasini, ya’ni 6 qit’ani 8 elektron aloqaning bo‘laklarga
bo‘lgan. Har bir bo‘lak bir necha davlatlarning telekommunikatsiya tarmoqlarini
birlashtiradi. Bu bo‘laklarga kiradigan davlatlar nomi:
1.
Shimoliy va Markaziy Amerika;
2.
Afrika;
3.
Yevropa;
4.
Janubiy Amerika;
5.
Kichik Osiyo, Avstraliya, Okeaniya;
6.
Rossiya va sobiq sovet ittifoqining ba’zi bir respublikalari;
7.
Markaziy Osiyo va Uzoq Sharq;
8.
Hindiston va yaqin Sharq.
Elektr aloqani tashkil qilish uchun transportirovka tarmog‘ini yaratish kerak.
Bu tarmoqni yaratish uchun oldin xalqaro kommutatsiya markazlarini o‘rnatish
joyi aniqlanadi. Butun jahon telekommunikatsiya tarmog‘ini yaratish uchun har bir
elektr aloqa bo‘laklarida xalqaro kommunikatsiya markazi o‘rnatiladi.
Ularni bir-
biri bilan bog‘lash uchun yerni sun’iy yo‘ldoshi kanallarini, elektr aloqa kabellarini
(mis, simli, optik tolali aloqa liniyalari va x.k.) yoki Trans-Osiyo-Yevropa
magistrali kanallarini yoki radio kanallarni ishlatish mumkin.
Hozirgi vaqtda birinchi aloqa bo‘lagida Nyu-York shahrida 3- bo‘lagida
London
shahrida, 5- bo‘lagida Sidney va Singapur shaharlarida, 6- bo‘lagida
Moskva shahrida 7- bo‘lagida Tokio shaharida
xalqaro kommunikatsiya
markazining uchta sinfi mavjud. Birinchi sinfi (XKM 1) tranizit kommutatsiya
tuguni bo‘lib, har bo‘lak kirishida o‘rnatiladi. Bu
xalqaro kommutatsiya tuguni
bo‘lib, har bo‘lak kirishida o‘rnatiladi. Ikkinchi va uchinchi sinflari (XKM2) shu
bo‘lak mintaqasida kommutatsiya markazini yaratish uchun ishlatiladi. XKM2 bir
necha mamlakat yoki bitta mamlakat territoriyasiga xizmat ko‘rsatadi. Lekin bu
sinflar soni tanlab olinayotganda ikkita foydalanuvchi
orasidagi kommutatsiya
tugunlarni soni 12 tadan oshishi mumkin emas. Shuning uchun ko‘proq faqat bitta
xalqaro kommutatsiya markazidan XKM1 ishlatiladi. (10.1-rasm.) Ular bir-biri
bilan “har bir har biri bilan” usulda ulanadi.
ХКМ I
Сидней
ХКМ I
Сингапур
ХКМ I
ЕСЙ, УА
Москва
Лондон
Н-Йорк
УЛ
УЛ
ХКМ I
ХКМ I
ХКМ I
ЕСЙ, УА
ЕСЙ, УА
ЕСЙ, УА
ЕС
Й,
У
А
Е
С
Й
, У
А
ЕСЙ,
УА
7.1- rasm
. Butun jaxon telekommunikatsiya tarmog‘i.
ХКМ II
ХКМ II
ХКМ III
ХКМ III
ХКМ II
Миллий
тармок
Миллий тармок
Миллий
тармок
Миллий
тармок
Бошка ХКМ I
7.2-rasm
. XKM uchta sinfini ulanishi.
Har bir elektr aloqa bo‘lakka o‘z indeksi beriladi. Har bir bo‘lak indeksi,
qanday davlatlarni o‘z ichiga olishi va shu davlatlar kodini keltiramiz.
Birinchi elektr aloqa bo‘lagi
Indeksi 1.
Davlatlar: AQSh -1, Kanada 1.
Ikkinchi bo‘lak
Indeksi 2.
Davlatlar va ular kodi: Aljir -273, Misr-20, Kongo-242, Efiopiya -251,
Uganda -256, Tunis -216, Togo -228, Tanzaliya -225, sierra –lione -232, Senegal -
221, Ruanda -250, Nigeriya -234, Mozambik – 258, Marakko – 212, Mali – 223,
Malavi -265, Liviya – 218, Liberiya -231, Lesoto -266, Kongo – 242, Keniya -254,
Kamerun -237, Zimbiya – 260, Zimbabe -263, Gviniya -224, Gani -233, Gambiya -
220.
Uchinchi bo‘lak
Indeks 3 va 4.
Davlatlar va ular kodi: Avstriya -43, Albaniya -355, Armeniya – 374,
Belorus -375, Gibraltar -350, Belgiya -32, Bolgariya -359, Bosniya, gersogavina -
367, buyuk-Britaniya -44, Vengriya -36, Germaniya -49, Gretsiya -30, Daniya -45,
Irlandiya -353, Islandiya – 354, Ispaniya -34, Italiya -39, Kipr -357, Litva -370,
Latviya -371, Lyuksemburg -352, Makedoniya -389, Moldovo -373, Portugaliya -
351, Sloveniya -386, Xarvatiya -385, Chexiya -420, Shveytsariya -41, Shvetsiya -
46, Estoniya -372, Yugoslaviya-381.
To‘rtinchi bo‘lak
Indeks 5.
Davlatlar va ular kodi: Argentina -54, Beliz -501, Boliviya -591, Braziliya -
55, Vengesuela -58, Gaiti -501, Gayana -592, Gvatimala -502, Gonduras -504,
Kolumbiya -57, Kosta –Rika -506, Kuba -53, Meksika -52, Nikaragua -505,
Paragvay -595, Peru -51, Urugvay -596, Chili -56, Ekvador -593.
Beshinchi bo‘lak
Indeks 6.
Davlatlar va ular kodi: Avstraliya -61, Indoneziya -62, Malayziya -60,
YangiZellandiya -64, Tailand -66, Felipinlar -63.
Oltinchi bo‘lak
Indeks 7.
Davlatlar va ular kodi: Rossiya -7, kazaxstan -7 va ba’zi
sobiq ittifoqini
respublikalari shu jumladan O‘zbekiston Respublikasi -7.
Yettinchi bo‘lak
Indeks 8.
Davlatlar va ular kodi: Yaponiya -81, Janubiy Korea -82, Vetnam -84,
Shimoliy Koreya -850, Kombodjo -855, Xitoy -86, Laos -856, Tayvan -886.
Sakkizinchi bo‘lak
Indeks 9.
Davlatlar va ular kodi: Turkiya -90, Xindiston -91, Pokiston -92, Irak -964,
Butan -975, Iordaniya -962, Yemen -967, Isroil -972, Baxrayayn -973, Shri- Lanka
-94, Birlashgan Arab Amirligi -974, Eron -98, Todjikiston -992, Turkmaniston -
993, Azarbayjon -994, Gruziya -995, Qirg‘iziston -996, O‘zbekiston -998.
Xalqaro abonent liniya raqamining umumiy ko‘rinishi.
8-10
ab
C
BC
ABC
a
a
a
x xxxx
Yoki
0-0
ab
C
BC
ABC
a
a
a
x xxxx
Bu yerda birinchi raqam 8 yoki 0- shaharlararo
kommutatsiya tuguniga
chiqish kodi;
10 yoki 0- xalqaro kommutatsiya chiqish kodi;
α, yoki α β, yoki α βγ – elektr aloqa bo‘lak indeksi va davlat kodi;
AVS yokiVS yoki S – davlatdagi hudud yoki shahar kodi;
Ab x xxxx – mahalliy tarmoqdagi abonent liniya raqami.
