7 amaliy mashg’ulot ik va att elektr ta’minoti tokni o’zgartirish va to’g’rilash qurilmalarining ishlash tamoyillari

2 . Hisoblash uchun topshiriq
To’g’rilagichni hisoblashga berilganlar :

1. 
   U_chiq chiqish kuchlanishi, V.
   
2. 
   I₀ chiqish toki, A.
   
3. 
   Filtrning umumiy sig’imi, mkF.
   
4. 
   Yuklamadagi pulsatsiya koeffitsienti K_P dan katta bo’lmasligi kerak.
   

Aniqlash talab qilinadi:

1. 
   To’g’rilash sxemasini asoslash va diodlar (diodlar ko’prigi) turini tanlash.
   
2. 
   Transformator parametrlarini hisoblash.
   
3. 
   Silliqlovchi filtrni hisoblash.
   
4. 
   Filtr chiqishidagi pulsatsiya koeffitsientining hisoblash.
   

Topshiriq variantlari 8.1jadvalda keltirilgan.

7.1jadval

№	Uchiq, V	I0, A	Sumum, mkf	KP, %	№	Uchiq, V	I0, A	Sumum, mkf	KP, %
1	5	1	300	8	21	27	1	370	2
2	6	15	330	4	22	20	18	390	8
3	12	8	370	6	23	15	2	420	4
4	3	10	390	8	24	18	0,1	440	7
5	15	20	420	10	25	8	0,5	470	3
6	27	14	440	1	26	30	0,8	500	8
7	20	12	470	6	27	4	0,6	270	2
8	15	16	500	5	28	28	0,4	240	6
9	18	5	270	3	29	36	0,5	220	1
10	8	2	240	1	30	40	1	210	9
11	30	1	220	2	31	24	10	200	8
12	4	25	210	9	32	9	20	330	8
13	28	12	200	6	33	25	15	370	4
14	36	0,6	330	10	34	15	2	390	6
15	40	0,4	370	2	35	27	14	420	8
16	24	0,5	390	8	36	20	12	440	10
17	9	0,3	420	4	37	15	0,4	470	1
18	25	14	440	7	38	18	0,5	500	6
19	11	3	470	3	39	5	0,3	300	5
20	16	1,5	500	8	40	6	15	330	3

3. Hisoblash uslubi

1. 
   Yuklama qarshiligi quyidagi ifoda bo’yicha aniqlanadi:
   

2. To’g’rilanadigan quvvat quyidagicha aniqlanadi:

3. Hozirgi vaqtlarda impulsli elektr ta’minoti manbalarida ko’priksimon to’g’rilash sxemalari keng qo’llanilmoqda. Ularning afzalliklari o’rta nuqtali sxemaga qaraganda tarmoqqa to’g’ridanto’g’ri ulash mumkinligi, bitta yarim davrli sxemaga qaraganda esa to’g’rilanadigan kuchlanish pulsatsiyasining kichikligi va diodlarga qo’yiladigan teskari kuchlanishning 2 marotaba kamligidir. Diodlar sifatida ma’lumotnomadan to’g’ri yo’nalishda ruhsat etiladigan o’rtacha I_to’g’._o’r. tok 0,5 I₀ tokdan kichik bo’lmasligi kerak:

Bundan tashqari diodlardagi ruhsat etiladigan maksimal U_tes teskari kuchlanish to’g’rilash sxemasida diodlarga qo’yiladigan teskari kuchlanishdan katta bo’lishi kerak:

4. Yuklama xarakterini aniqlash uchun sig’imning berilgan qiymatini yuklamasi sig’imdan boshlanadigan to’g’rilagich uchun minimal ruhsat etiladigan sig’im bilan taqqoslanadi:

Agar S_min > C_ber bo’lsa, yuklamasi induktiv elementdan boshlanadigan to’g’rilash sxemasi tanlanadi.

5. Diodning qarshiligi quyidagicha aniqlanadi:

bu erda U_tug- diodda to’g’ri yo’nalishda kuchlanishning pasayishi;

E_bus – to’g’rilash bo’sag’asi (E_bus = 0,7V).

6. Transformator cho’lg’amlarining aktiv va induktiv qarshiliklari, drosselning aktiv qarshiligi quyidagicha aniqlanadi:

Drosselning aktiv qarshiligi quyidagicha olinadi: .

7. 
   To’g’rilagichning chiqish qarshiligi va salt ishlash elektr yurituvchi kuchi quyidagicha aniqlanadi:
   

7. 
   Transformatorning ikkilamchi cho’lg’amidagi kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:
   

7. 
   Drossel induktivligining kritik qiymati quyidagicha aniqlanadi:
   

bu erda - fazalar soniga bog’liq bo’lgan koeffitsient 8.2-rasmdagi sxema uchun = 0,5, ω = 2πf .

7. 
   Pulsatsiyani berilgan qiymatidan kam olinishini ta’minlaydigan drosselning induktivligi quyidagicha aniqlanadi:
   

gde – fazalar soniga bog’liq bo’lgan koeffitsient 8.2-rasmdagi sxema uchun =0,376.

Filtr drosseli standartga muvofiq tanlanadi.

7. 
   Drosselning tanlangan induktivligi uchun kritik yuklama toki quyidagicha aniqlanadi:
   

12. 
    Diod tokining ta’sir etuvchi qiymati quyidagicha aniqlanadi:
    

12. 
    Ikkilamchi cho’lg’am tokining ta’sir etuvchi qiymati quyidagicha aniqlanadi:
    

12. 
    Ikkilamchi cho’lg’am ishchi tokining ta’sir etuvchi qiymati quyidagicha aniqlanadi:
    

12. 
    Transformatorning gabarit quvvati quyidagicha aniqlanadi:
    

12. 
    Salt ishlashda yuklamadagi kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:
    

17. 
    Chiqish kuchlanishi uchun birinchi garmonika bo’yicha pulsatsiya koeffitsienti hisoblanadi. Filtrning pul’satsiyani silliqlash koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi: