7. 3-mashg’ulot. Xlorid kislota eritmalariaro kelib chiqadigan diffuzion potensiallar farqini o’lchash Ish uchun zarur vositalar

MEMBRANA POTENTSIALLARI

Tinchlik holatida hujayraning ichki yuzasi tashqi yuzasiga nisbatan manfiy potensialga ega. Tinch holatda bo‘lgan nerv hujayrasi membrana potensiali taxminan 70-95 mV ga tengdir. Xodchkin va Xaksli nazariyalariga muvofiq, membrana potensialiningkattaligi bir necha omillarga bogiiq: har xil ionlar uchun hujayra membranasining selektiv o‘tkazuvchanligi, hujayra sitoplazmasi va sirtida ionlar konsentratsiyasi har xil bo‘lishiga, (ionlar assimmetriyasi), ionlar faol transportini ishlash prinsipiga va h. k. Lekin bu omillar bir-biri bilan uzviy bog’ liqdir. Bu potensiallar farqi tinchlik potensiali yoki membrana potensiali deb ataladi

HARAKAT POTENTSIALI

• 
  Harakat potensiali. Nerv va muskul tolasining bir qismiga yetarlicha kuchli
  
• 
  ta’sirlovchi vosita (masalan, elektr toki) bilan ta’sir etilsa, shu qismda qo‘zg‘alish
  
• 
  vujudga keladi, uning eng muhim ko‘rinishlaridan biri - tinchlik potensiali o'zgarib,
  
• 
  harakat potensiali vujudga kelishidir. Harakat potensialini ikki xil usulda: tolaning
  
• 
  tashqi yuzasiga qo'yilgan elektrodlar yordamida (hujayra sirtidan) va protoplazma
  
• 
  ichiga kiritilgan mikroelektrodlar yordamida (hujayra ichidan) qayd qilish mumkin.
  
• 
  Potensialni hujayra sirtidan yozib olinganida tolaning qo‘zg‘algan qismi yuzasi
  
• 
  sekundning mingdan bir necha ulushiga to‘g‘ri keladigan juda qisqa vaqt ichida
  
• 
  tinch turgan qo‘shni qismiga nisbatan manfiy elektr zaryadli boMib qoladi. Hujayra
  
• 
  ichidan mikroelektrodlar yordamida potensiallar farqini yozib olish shuni
  
• 
  ko‘rsatadiki, harakat potensialining amplitudasi tinchlik potensialining
  
• 
  amplitudasiga nisbatan 30-55 mv ortiq ekan. Bu ortiqlikning sababi shundaki,
  
• 
  qo‘zg‘alish paytida tinchlik potensiali yo'qolib ketmaydi, balki teskari belgili
  
• 
  potensiallar farqi vujudga keladi, shuning natijasida membrananing tashqi yuzasi
  
• 
  ichki yuzasiga nisbatan manfiy zaryadli bo‘ lib qoladi