7. 3-mashg’ulot. Xlorid kislota eritmalariaro kelib chiqadigan diffuzion potensiallar farqini o’lchash Ish uchun zarur vositalar

7.3-mashg’ulot. Xlorid kislota eritmalariaro kelib chiqadigan diffuzion potensiallar farqini o’lchash
Ish uchun zarur vositalar: tarozi, millivoltmetr (pH-metr), qutblanmaydigan elektrodlar (2 dona) va ular uchun mo’ljallangan shtativ, agarli (3 dona) va bo’sh (1dona) sifonlar, xlorid kislotaning asosiy-0,1 n eritmasi, 50 ml hajmga mo’ljallangan o’lchov silindri va stakanchalar (5 dona), filtr qog’oz.
Maxsus ko’rsatma yordamida millivoltmetr bilan tanishib chiqilgach, asbob elektr tarmog’iga ulanadi va u qizib, o’z rejimiga tushib olguncha, (15 minut davomida) xlorid kislotaning asosiy eritmasidan uning quyidagi suyultirilgan eritmalari-0,01, 0,001 va 0,0001 ni tayyorlab olinadi. O’lchash moslamasi 7-rasmda ko’rsatilgandek qilib yig’iladi, ya'ni xlorid kislotaning 0,1 n eritmasi qo’yilgan stakancha "a" holatda, 0,01 n eritma quyilgan stakancha esa "b" holatga joylashtiriladi. Stakanchalardagi eritmalar dastlab sifonchalar vositasida elektrodlarning kontakt erimalari bilan ulanadi. So’ngra stakanchalardagi xlorid kislota eritmalari boshqa bir agarli sifon (3) vositasida o’zaro ulanadi. Eritmalarning qutblik holatlariga mos ravishda ularga aloqador elektrodlar millivoltmetrning klemmalariga ulanib, eritmalararo kelib chiqqan potensiallar farqi o’lchanadi va yozib olinadi. O’lchash bajarilgach, stakanchalararo joylashtirilgan agarli sifon ishlatilayotgan eritmalarning biri bilan to’ldirilgan sifon (3) ga almashtiriladi-da sistemadagi potensiallar farqi yana o’lchanadi.
8 -rasm

Xlorid kislotasining ikki xil eritmalariaro kelib chiqadigan diffuzion potensiyallar farqini o’lchashga mo’ljallangan qurilmaning chizmasi: 1-kontakt eritmalar (kaliy xloridning to’yingan eritmalari) ga tushirilgan qutblanmaydigan elektrodlar, 2-kontakt hosil qiluvchi sifonlar, 3-eritmalarni o’zaro ulovchi oraliq sifon, 4-ishlatilayotgan eritmalarning biri bilan to’ldiriladigan bo’sh sifon, "a" va "b" - xlorid kislota eritmalarining potensial o’lchash paytidagi joylanish holatlari.

"b" holatdagi 0,01 l eritma 0,001 n eritma bilan almashtiriladi. Bunda "a" holatdagi 0,1 n eritma o’z joyida qoldiriladi. Eritmalarning yangi juftlari dastlab agarli sifon, so’ngra, o’sha eritmalarning biri bilan to’ldirilgan sifon vositasida ulanib, har, ikki holatda, ular aro kelib chiqqan diffuzion potensiallar farqlari o’lchanib yozib olinadi. Ish davomida eritmalarning quyidagi ular aro yuzaga chiqadigan potensiallar farqlari o’lchanadi:
2-jadval.