7- mavzu: Ma’lumotlar bazasi bilan ishlash texnologiyalari Reja

MBBT arxitekturasi MBBT alohida olingan quyidagi modullardan tahlil topadi: MBni boshqarish bloki – disklardagi ma’lumotlar bilan foydalanuvchi dasturi va sistemaning so`rovi (query) orasidagi interfeysni aniqlaydi; Fayl menedjeri – ma’lumotlar tuzilmasi bilan disklar o`rtasidagi bog`lanishni boshqaradi; Guery protsessor – ingliz tilida yozilgan guery gaplarini MBni boshqarish bloki tushunadigan tilga o`tkazadi; Prekompilyator DML(Data Manipulation Language) – ma’lumotlar bilan manipulyatsiya qiladigan til bo`lib, u quyidagi operatsiyalarga javob beradi: MBdan ma’lumotlarni ajratib olish; MBga ma’lumotlarni kiritish; MBdan ma’lumotlarni olib tashlash; MBni modifikatsiya (o`zgartirishlar) qilish; Kompilyator DDL(Data Definition Language) – MB tilini, uning tuzilmasini va tashqi xotiralardagi axborot turini aniq­laydi. MBning tuzilmasi ko`’incha jadval shaklida bo`ladi. Shuni ta’kidlash lozimki, hozirgi vaqtda deyarli barcha MBBTlari, asosan, relyatsion modellar asosida tahlil qilinmoqda. Shuni nazarda tutgan Microsoft Office korporatsiyasi ham eng ommalashgan dastur vositalarini yaratmoqda. Bu dastur vositalari ixtiyoriy sohada yuqori darajadagi ‘rofessional hujjatlar tayyorlash imkonini beradi. Shulardan biri MBlar bilan ishlashga mo`ljallangan Microsoft Access dasturi bo`lib, bu dastur Visual Basic for Application dasturlash muhitida makroslar yaratish va boshqa bir qancha imkoniyatlarga egaki, bu foydalanuvchiga har tomonlama mukammal bo`lgan hujjatlar tayyorlashga yordam beradi. Microsoft Office ning o`zbek tilidagi varianti yo`qligi, uning faqat ingliz va rus tilida yaratilgan versiyalaridangina foydalanish imkoniyatiga ega ekanligimizdan mazkur fikrlar Microsoft Access ning ruscha versiyasiga tayanib yozilgan. Microsoft Access dasturi ham relyatsi­on modellar asosiga qurilgan bo’lib, unda tahlil qilinadigan MBlar jadval ko`rinishida aks etadi va saqlanadi. Bunday jadvaldagi ustunlar maydon (polya) deb, satrlar esa yozuv (zapis) deb ataladi. Demak, maydon MBning asosiy tuzilmali elementi bo’lib, quyidagi parametrlar bilan ifodalanadi: uzunligi (belgi va simvollarda ifodalanib, baytlarda o`lchanadi); nomi (maydonning o`ziga xos alohida xususiyati); imzo (podpis) (ustun sarlavhasi haqida ma’lumot);

Ma’lumotlar – bu o’zaro bog’langan va tartiblangan ma’lumotlar majmuasi bo’lib, u ko’rilayotgan ob’ektning xususiyatlarini, holatini va ob’ektlar orasidagi munosabatni ma’lum sohada tasniflaydi.



MS Access – bu funktsional to’liq relyatsion MOBT bo’lib, unda zamonaviy tipdagi MOBT lardagi barcha vositalar va imkoniyatlar yaratilgandir. Relyatsion ombor bitta joyda saqlanganligi uchun ma’lumotlarni izlash, tahlil qilish va himoyalash jarayonlarini osonlashtiradi.