7 – Маъруза: Суғориш тизимларида сув ўлчаш Режа

Сув ўлчагични ўрнатиш
Сув ўлчагичларнинг фаолияти сувни улардан эркин оқиб тушиш тамойилига асосланган. Уларни ўрнатишда қуйидаги талабларга риоя қилиш лозим:
-сув ўлчагичлар канал (ўқариқ)нинг тўғри чизиқли ўзанга эга қисмига ўрнатилади (акс ҳолда асбобдан 4-5 м олдин ва кетинда ўзан тўғрилаб чиқилади);
-сув ўлчагични ўрнатишда уни остки қисмини лойқа босиб кетмаслиги учун ундан ўтаётган сув шаршарача ҳосил қилишини таъминлаш керак. Бунинг учун унинг остонаси ўқариқ тубидан 3-5 см баланд бўлиши керак;
-сув ўлчаш асбобидан 1-1,5 м олдинда оқим тезлигини сокинлаштириш учун махсус ҳовузча қазилиши керак. Ҳовузчанинг катталиги сув ўлчаш асбобидан ўтаётган сувнинг миқдорига, сув ўлчагичнинг турига ва суғориш тармоғининг нишаблигига боғлиқ. Агар суғориш тармоғининг нишаблиги қанча катта бўлса, сувнинг тезлиги шунча катта, шунга мувофиқ сокинлатгичнинг узунлиги ҳам катта қилиб олинади.
Сокинлаштириш ҳовузчаси сувни оқиш тезлигини суғориш тармоғидан ҳовузчага ўтиши билан секинлатиши ва ўлчагичга яқин келиши билан тезланишини таъминлаши керак. Буни тўғрилигини текшириш учун суғориш тармоғидан ҳовузчага кирадиган сувга енгил жисм ташланади. Агар у ҳовузчага киришда секинлашиб, сув ўлчагичга етиши билан тезлашса, сокинлатгич тўғри қурилган бўлади;
- сув ўлчаш асбоби сув юзасига нисбатан қаътий тик ҳолда ўрнатилиши лозим;
- Чиполетти ўлчаш асбобининг остонаси ва Томсон сув ўлчагичининг юқори қисми қаътиян горизонтал бўлиши керак;
- рейка (чизғич)лар сув ўлчаш асбобининг олдига ўрнатилади. Рейкадаги нул сони ўлчаш асбобининг остонаси билан баробар туриши талаб этилади;
- сув ўлчаш асбоби ёғоч рамага ёки ёғоч қозиқларга яхшилаб ўрнатилади;
- сув ўлчагич ўзанга ўрнатилгандан сўнг тупроқ яхшилаб шиббаланади, токи унинг таги ва ёнларидан сув сизиб ўтмасин;
- сув ўлчагич ёрдамида ўлчаш ишлари олиб борилаётганда унинг таги ва ён томонларидан сувни сизиб ўтмаслиги ва фақат қирқими орқали ўтишга эришиш керак.