7- amaliy mashg’ulot 7-mavzu. Damlama, qaynatma, namlama, vannalar texnologiyasi Mavzuning maqsadi

7- AMALIY MASHG’ULOT
7-mavzu. Damlama, qaynatma, namlama, vannalar texnologiyasi
Mavzuning maqsadi: Talabalarga damlama, qaynatma, namlama, vannalar. Texnologiyasining o’ziga xos tomonlarini nazorat qiliShasosiy usullari to’g’risida tavsif beriladi.
Kerakli jihozlar: mavzuga oid adabiyotlar (darslik, X va XI Davlat farmakopeyalari dorivor o’simliklari turlarining gerbariy na’munalari
Mavzuning qisqacha mazmuni: Damlama, qaynatma, namlama, vannalar texnologiyasining o’ziga xos tomonlarini nazorat qiliShasosiy usullari va dorivor щsimliklar asosida tayyotrlandigan damlama va qaynatma dori Shakllarining bir qanchasining sifat taxlili va kimyoviy tarkibi chuqur o’rganiladi.


Amaliy maShg’ulotning texnologik xaritasi

Maqsad va vazifalar	Damlama, qaynatma, namlama, vannalar va ularning tarkibi hamda ularni nazorat qiliShning asosiy usullarini chuqur o’rgatiSh.
O’quv jarayoning mazmuni	Talabalarga o’simliklarning asosiy dorivorlik xususiyatlarini, fitopreparatlar va biofaol moddalarni o’rgatiSh
O’quv jarayonini amalga oShiriSh texnologiyasi	Usul – «aqliy xujum», «munozara», «tuShuntiriSh», «kichik guruhlarda iShlaSh». SHakl – laboratoriya maShg’uloti, guruhlarda va yakka holda. Vosita –doska, jadvallar, tarqatma materiallar. Nazorat – yozma va og’zaki savol-javob, kuzatiSh, o’z- o’zini nazorat qiliSh. BaholaSh - rag’batlantiriSh, 100 balli reyting tizimi asosida.
Kutiladigan natijalar	O’qituvchi: O’zbekiston xalq tabobatida ishlatiladigan va Respublikada yovvoyi holda o’sadigan o’simliklar asosida olinadigan damlama, qaynatma, namlama, vannalarni sifat tahlili va kimyoviy tarkibini o’rgatiShga eriShadi. Barcha talabalarni baholaydi va keyingi o’tkaziladigan o’quv iShlariga rag’batlantiradi. Talaba: yangi mavzuni o’zlaShtiradi, faollaShadi, qiziqiSh ortiradi, qisqa vaqt ichida ko’p ma’lumotga ega bo’ladi. Kafolatlangan natija oladi, o’z- o’zini nazorat qiliShva bajarilgan iShlar natijalari bo’yicha xulosa chiqariShni o’rganiSh.
Kelgusi rejalar (taxlil,o’zgariShlar)	O’qituvchi: yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini o’zlaShtiriSh va o’quv jarayoniga tatbiq etiSh, takomillaShtiriSh. O’z ustida iShlaSh, pedagogik mahoratini oShiriSh. Talaba: mustaqil ishlashni o’rganiSh. O’z fikrini himoya qila oliSh. Mazkur mavzu bo’yicha qo’Shimcha ma’lumotlar topiSh, ularni o’rganiSh, o’z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir yechimga keliSh,bilim va ko’nikmalarni ShakllantiriSh

Amaliy maShg’ulotning taShkiliy tuziliShi va xronometraji:
-Talabalarning davomati va darsga tayorlaniSh darajasini aniqlaSh - 20 daqiqa
- O’qituvchi tomonidan mavzu bo’yicha bajariladigan iShlarni tuShuntiriSh - 10 daqiqa
- MaShg’ulotda talabalarning mustaqil Shug’ullaniShi - 40 daqiqa
- natijalarni umumlaSh va ularni bayonnama daftariga to’gri rasmiylaShtiriSh nazorati - dars davomida
- Mazkur mavzu bo’yicha talabalarning o’zlaShtiriSh darajasini yakuniy nazoratdan o’tkaziSh - 5 daqiqa
- Keyingi amaliy maShg’uloti uchun uyga - 5 daqiqa


Mustaqil tayyorlash uchun savollar
Damlama va qaynatmalar
Damlama va qaynatmalar – bu quruq yoki suyuq ekstrakt (kontsentrat) lar, dorivor o’simliklardan tayyorlangan suvli ajratmalardir.
Damlama va qaynatmalar agar dorivor o’simlik miqdori ko’rsatilmagan bo’lsa 1:10 nisbatda, valeriananing ildizlaridan, adonis o’tidan 1:30 nisbatda tayyorlanadi.
Tarkibida kuchli ta’sir etuvchi moddalar saqlovchi dorivor o’simliklarning damlama va qaynatmalari ekstrakt (kontsentrat) lardan 1:400 nisbatda tayyorlanadi.


Qaynatma (Decoctum) - dorivor o’simliklarning turli qismlaridan olinadigan suvli ajratmalar; qaynatmalarni damlamalarga o’xShaSh, dorivor o’simliklardan suv bilan ajratib oladi. Qaynatmalarni tayyorlaniShi, yozilishi va ishlatilishi damlamalarga o’xShab ketadi, farqi faqat Shundaki qaynatmalar o’simliklarning qattiq qismlaridan (ildiz poyasi, ildiz po’stlog’i)dan tayyorlanadi, qizdirilgan infundir apparatga yoki suv hammomlarida 30 daqiqa mobaynida uShlanadi, tayyor qaynatma 10 daqiqadan so’ng suziladi va sovitilgandan keyin ishlatiladi.


Yurak glikozidi saklagan dorivor usimliklardan
damlama tayyorlash
Oling: Baxor adonisi uti damlamasi 90 ml

• 
  Natriy brom 2,0
  
• 
  Valeriana nastoykasi 3 ml
  

AralaShtiring. Bering. Belgilang. 1 oSh koShikdan kuniga 3 maxal ichilsin.
XisoblaSh:

• 
  Baxor adonisi uti (1 : 30) – 3 g
  
• 
  1 – 30
  
• 
  x – 90 x = 3 g
  
• 
  S.SH.K. = 2,8
  
• 
  Natriy brom – 2 g
  
• 
  Valeriana nastoykasi – 3 ml
  
• 
  Tozalangan suv – 98,4 ml
  

90+(3 x 2,8)=98,4

• 
  um. xajmi – 93 ml